1 – سفير و استاندار كرد، 2- حق ويژه اقتصادی برای جبران عقب ماندگی ها همچون سالانه يك روز درآمد فروش نفت ،3-  اجرای اصول معطل مانده قانون اساسی متضمن تدريس و آموزش زبان كردی در مدارس و دانشگاه ها ،4-  حق داشتن حزب و تشكل های منطقه ای،5 – حق آزادی بيان و عقيده و باورهای مذهبی و سياسی ،6-  حق داشتن روزنامه نشريات محلی.

 1 – انتخابات رياست جمهوری ايران برای انتخاب ششمين رئيس در راه است. ما هشت بار پای صندوق رای رفته ايم اما سه بار آن تكراری و دوبار نيز ناتمام مانده است. اينك گرچه نهمين بار است رای به صندوق می‌اندازيم اما برای انتخاب ششمين رئيس است!  ايام داغ و لبريز از شعارهای زيبا و جذاب! هر كس به فراخور فكر و جسم ،  وعده ای می‌دهد! يكی سايه امريكا را از سر ملت بر می‌دارد! ديگری دولتی قدرتمند و آن يكی دولتی قلدر و بر جای نشاننده صنف زياده خواه! نامزدی علم علم خواهی و دولت دانايی بر افراشته و آن يكی رئيسی مطيع امر ولايت را آرزو می‌كند! طايفه ای نيز سودای آبادانی ولايت دارند چيزی شبيه آنچه در مجلس هفتم رخ نمود!. از ديگر سو هواخواهان نيز به فراخور حال و وضع شان نامزدی را بازاريابی می‌كنند! كردها نيز حق دارند هم برای نامزد شدن و هم برای نامزد يابی به تقلا  بيفتند. يكی سردار جنگ بطلبد ، ديگری سردار سازندگی و آن دگر شيخ خوش سيما  و يا پرچمدار سلسله جبال زاگروس ! چه كسی اينان يا آنان را منع می‌تواند كرد كه چنين نكنيد و چنين مباد! ما نيز ، كه به حق يا ناحق در سلك اصلاح گران يا اصلاح طلبان در آمده ايم خود را مجاز می‌دانيم به سان ديگران هم نامزد عرضه كنيم ، كه خدای را شكر كه كالايمان هيچ كم از ديگران ندارد و هم نامزد بپسنديم كه ملك ملك ماست به هر كس بخواهيم می‌سپاريمش ، مگر اينكه صاحب اين ملك مان ندانند كه : كلا و حاشا!

– 2  در يكی از روزهای خدا جمعی از ما ، كه اصلاح طلب كردشان ناميدند ، در يك روز برفی در شهر سنندج گرد هم آمديم . دوازده نفرمان هريك به فراخور سخنی بر زبان راندند كه تبلور انديشه ها و گرايش هايمان بود. در آن روز غالبا بر اين نكته تاييد كردند كه كردها ، هم ميهنانی هستند كه هم نقش تعيين كننده در انتخابات نهم رياست جمهوری خواهند داشت و هم در بيست و پنج سال گذشته نشان داده اند كه علا قه مند به روش های اصلاح طلبانه بوده و حضور در پای صندوق های رای را ، نه وظيفه ، بلكه حق خود می‌دانند. اينان حدود سه ميليون رای دارند و اگر در گذشته كمتر به اهميت اين رای ها توجه كرده اند ، يحتمل ، در اين دوره به اندازه وزن رای خود مطالبات دارند. مطالباتی به حق ، قانونی و مشروع . مثل : سهم در خور از حكومت ، داشتن وزير كرد اهل سنت ، داشتن سفير و استاندار كرد و …، حق ويژه اقتصادی برای جبران عقب ماندگی ها همچون سالانه يك روز درآمد فروش نفت ، اجرای اصول معطل مانده قانون اساسی متضمن تدريس و آموزش زبان كردی در مدارس و دانشگاه ها ، حق داشتن حزب و تشكل های منطقه ای ، حق آزادی بيان و عقيده و باورهای مذهبی و سياسی ، حق داشتن روزنامه و نشريات محلی  . و در يك كلام برخورداری از حقوق شهروندی در چارچوب پيمان حقوق بشر كه از سوی كشورمان نيز پايبندی به آن قانونی شده است. در اين نشست اصلاح طلبانی چون دكتر رمضانزاده از مسئله مهمی به نام مطالبات قومی در كشور نام بردند. اصطلاحی كه گويا خيلی را نگران و عصبانی كرد تا جايی كه دگر بار توصيه به داغ و درفش و تراشيدن خط قرمز را فرياد زدند.

3 – عكس العمل اقتدارگرايان شناخته شده چندان دور از انتظار نبود لكن افراد و جريان هايی از مدعيان قومی بسی جای شگفتی بود. پرسش های عوام پسندانه زيادی را سرزبان ها انداختند كه پرداختن به آن ها از حوصله اين مقال و اين زمان خارج است بماند به زمان ديگر و جای ديگر اما چند مورد را از نظر می‌گذرانيم…

احمدی نژاد: احمدی نژاد يكی از عناصر كليدی گروه آباد گران است كه در يك سلسله اقدامات حساب شده با حذف اصلاح طلبان، شورای اسلامی شهر تهران و عمده كرسی های مجلس هفتم را به تصرف در آورده اند. ديدگاه گروه احمدی نژاد در مورد اقليت های قومی و مذهبی ، به ويژه كردها ، برای مردم كردستان ناشناخته نيست. در وسيع ترين شكل تسامح و اغماض نمی‌ توان كوچكترين وجوه مشترك بين كردها و گروه آبادگران ، كه يك گروه افراطی مذهبی است بدست آورد . بدين خاطر پيش بينی ما اين است كه در صورت كانديداشدن احمدی نژاد ، كمترين استقبال از وی به كردها اختصاص خواهد يافت.

احمد توكلی : توكلی در انتخابات ششم رياست جمهوری ، زمانی كه  با هاشمی رفسنجانی رقابت می‌كرد بالاترين رای را از كردها گرفت . در رقابت با خاتمی هم امر بر وی مشتبه شد كه بازهم احمد توكلی انتخاب اول كردها خواهد شد. غافل از اينكه رای كردها به توكلی در رقابت با هاشمی عوامل زيادی داشت . از يكسو غرور و تكبر ويژه هاشمی به ويژه در برخورد با كردها بود و از سوی ديگر نارضايتی از منصوبان هاشمی در استان كردستان و بی‌توجهی او به مطالبات قانونی كردها . توكلی بايد بداند اكنون او يكی از عناصر مهم و شناخته شده آبادگران است . اگر می‌خواهد بداند كردها چه ميزان به آبادگران تمايل دارند خوبست به آرای نامزدهای آبادگر در مجلس هفتم در شهرهای كرد نشين توجه كند . پيشتر گفتيم نه ديدگاه های اقتصادی و فرهنگی توكلی و نه پيشينه سياسی او با گروه خونی سياسی كردها همخوانی ندارد . شايد مردم بازهم بين انتخاب هاشمی و توكلی ،” نه” شديدتری به هاشمی بگويند ، اما اين بار فقط ايندو نيستند بلكه گزينه های ديگری نيز حاضرند كه يحتمل به آرزوهای كردها نزديكترند.

     محسن رضايی: سردار محسن رضايی را مردم كردستان از سال 58 و شروع مصائب منطقه می‌شناسند . گرچه به واسطه نقشی كه او و همقطارانش در برپايی امنيت در منطقه ايفا كردند ممكن است مورد احترام بخش هايی از كردها باشد ، اما بی‌گمان دوستان زيادی در اين ديار نخواهد داشت زيرا  آنچه از شخصيت رضايی و تمايلات مذهبی و ديدگاهش در مورد كردها و نيز عملكرد 26 سال او در قبال كردهای هم ميهن  بروز يافته است در شرايط فعلی گمان نمی‌ رود آرای او در ميان كردها بيشتر از آن چيزی باشد كه شمخانی دريافت كرد .

 مهدی كروبی: كروبی فرد ناشناخته ای نيست . او به واسطه نفوذی كه در بيت بنيانگذار جمهوری اسلامی داشت و حضور در بنيادهای مختلف و رياست مجلس ، پس از 26سال می‌تواند به كردها بگويد تاكنون در اين مدت ربع قرن چه  گام های  مثبتی در راستای مطالبات به حق و قانونی شان برداشته است؟ زمانی كه رئيس بنياد شهيد بود آيا به يك كرد مومن به انقلاب اعتماد كرد به عنوان مديركل بنياد در كردستان منصوب كند؟ آيا زمانی كه مرحوم مفتی زاده به ناحق راهی زندان شد و پنج سال پس از اتمام محكوميت تا زمان مرگ مشكوك  در زندان بازهم به ناحق نگهداری شد، او كه از اعتبار بالايی نزد مقامات سياسی و قضايی برخوردار بود كوچكترين گام برای رفع ستم از آن مرد شريف برداشت؟ آيا در برابر مرگ مظلومانه مرحوم ملا محمد ربيعی حتی يك اظهار تاسف خشك و خالی به خانواده اش ابراز داشت؟ آيا زمانی كه دكتر جلالی زاده در مجلس ششم نامزد عضويت در هيئت رئيسه شد برای حذف نكردنش كوچكترين اقدامی كرد ؟ آيا…و آيا های زياد. كروبی از نظر مردم كردستان آدم خوب و شجاعی است اما او بايد به جد در مورد عملكرد خود  در قبال كردها و جامعه اهل سنت توضيحات بيشتری ارايه بدهد! علاوه بر همه اين ها كروبی روحانی است. و به نظر می‌رسد كردها هم مثل بسياری از مردمان ايران- حتی محافظه كارانی كه رياست مجلس را به يك مكلا سپردند- بر اين باورند كه يك مقام اجرايی حساس مثل رياست جمهور، در اين عصر ديگر يك روحانی را نشايد!

هاشمی رفسنجانی : هاشمی نياز به معرفی ندارد. او ضرب شست كردها را در دور دوم رياست جمهوريش چشيده است . بعيد می‌دانم در اين مدت هم كار مهمی برای كردها انجام داده  باشد كه مردم كردستان يادشان برود هاشمی از عصبانيت رای دهندگان به توكلی را جمعی ” اشرار” دانست!! هاشمی هيچوقت نگاه متواضعانه ای به كردهای هم ميهن نداشته است. كردهای سياسی در مثبت ترين موضع گيری وی را …. سياسی لقب داده اند. لقبی شبيه چرچيل كه چندان هم اورا ناخوشايند نيست!!ارزيابی ها نشان می‌دهد تغيير نگرش كردها برای تجديد نظر پيرامون “نه گفتن دوباره به هاشمی” سخت نيازمند تلاش هاشمی است . امری كه غرور و تكبر ويژه اش يك مانع جدی است . گرچه ممكن است رسيدن به مرز هفتاد سالگی او را اندكی به فكر وا داشته باشد .

دكتر مصطفی معين: معين فرد خوش شانسی است . او به جز وزارت علوم مسئوليت اجرايی چالش زا نداشته است. در اين سمت هم به زعم كردها دو كارنامه درخشان دارد : يك: عكس العمل معين در قبال ستم به دانشجويان از سوی عناصر خودسرنما!! دوم صدور مجوز تدريس زبان كردی در دانشگاههای كردستان . اين اقدام اخيرگرچه با كارشكنی عناصر مصلحت ناشناس هنوز به ثمر ننشسته است اما نام نيكی از معين برجای گذاشته است . اين دو نمره به اضافه نداشتن نمره منفی در كارنامه ذهنی كردها و رويكرد علمی گرايانه نسبت به اداره كشور و به ويژه تاكيد بر رفع ستم قومی و مذهبی از هم ميهنان اقليت  تحت عنوان ” عدالت قومی”، كه موجب عصبانيت محافظه كاران و اقتدارگرايان شده است چهره نسبتا قابل تحملی از معين در ميان كردها بوجود آورده است.

دكتر ولايتی:  ولايتی علاوه بر دافعه های ملی كه به واسطه توفيقات ناچيز در سالهای متمادی وزارت خارجه از وی برجای مانده در ميان كردها اما دافعه های ديگری نيز دارد. ولايتی در بيش از ده سال وزارت خارجه اجازه نداد حتی يك كرد و اهل سنت ايرانی در مجموعه وزارت خارجه و سفارتخانه ها حضور يابند. او حتی اجازه ندا د آبدارچی های سفارتخانه ها سنی باشند . اين نمره منفی كافی است كه ولايتی اطمينان يابد آرای او در ميان كردها سه رقمی نخواهد شد. اضافه كنيد به اين وجهه عملكرد هفت ساله اورا در بيت رهبری كه حتی يك گام برای رفع مشكلات اهل سنت برنداشته است و عليرغم اعتراضات شديد هنوز امور مذهبی اهل سنت در مناطق سنی نشين كشور در دست طلبه های شيعی است.

 علی لاريجانی: لاريجانی شايد بی‌وجهه ترين نامزد نزد كردها است. او در تمام دوران مديريتی خود چه در وزارت ارشاد چه در صدا و سيما كمترين توجهی به مطالبات و خواست های كردهای اهل سنت نكرد. خاطره اذان راديو سنندج و مهاباد كه بر خلاف فقه شافعی اذان را براساس نظريه شيعه در مناطق سنی نشين پخش می‌كند برای هميشه در ذهن كردها می‌ماند. لاريجانی بدون توجه به احساسات كردها نه تنها اجازه نداد مبانی اهل سنت از صدا و سيما پخش شود ، با تعطيل كردن تلويزيون كردی تهران بزرگترين بی‌مهری را نسبت به زبان كردی ابراز داشت. به علاوه او يكی از چهار برادران لاريجانی است كه همه جا هستند . با نفوذ اما  بی‌توجه به خواست های واقعی اقليت ها از جمله كردهای هم ميهن. لاريجانی اگر منتظر رای كردهاست بسيار ساده انديش است . او هرگز نخواهد توانست در دل كردها جای پا باز كند. كردها هم مادام دل به كسی نسپارند رای به او هديه نخواهند داد!

     ديگرانی نيز هستند كه نامشان برده می‌شود اما نه اطمينانی از آمدنشان است و نه خيری از قبلشان برای كردها قابل پيش بينی است. از جمع بندی آنچه آمد به نظر می‌رسد كردها اين بار بسيار محتاط در صحنه حاضر می‌شوند و مادام نامزدهای فاقد پيشينه منفی – نزد كردان- به طور شفاف در برنامه های كاربردی و اجرايی نگويند اگر رئيس جمهور شدند چه خيری به كردها می‌رسد از وی استقبال نخواهند كرد. 

    اين موضع ، هم قابل درك است هم قابل ستايش! اينك بر نخبگان اصلاح طلب كرد است كه پيرامون اين موضع، شفاف و كاربردی كردن آن با هم به گفتگو بنشينند. شايد نشست بعدی هم انديشی اصلاح طلبان كرد در كرمانشاه در همين راستا باشد.

(برگرفته شده از سايت طرفداران اصلاحات در سنندج)