نزديک هشت سال است که شما را در مقام « تئوريسين دوم خرداد» می شناسم. پيش تر, مقالاتی از شما را در نشريات روشنگرانه ی دينی خوانده بودم. گفته اند و می گويند در وزارت اطلاعات با عوامل قتل های موسوم به زنجيره ای, يعنی با سعيد اسلامی و دارودسته اش سرسختانه مقابله کرده ايد.
     رويداد با اهميت دوم خرداد از آنجا که پشتوانه ی آراء مردم را با خود داشت و بر پايه ی شعارهايی بنا شده بود که ضد خشونت ورزی بود, حتی طرفداران جدايی دين از حکومت را, که معتقد بوده و هستند حکومت دينی, به انواع گوناگونِ انديشه های سياسی راه نمی دهد تا وارد حوزه های مهم تصميم گيری بشوند, به سوی خود جلب کرد. اين نيروی نهفته و مردمی از آن رو آرای خود را نثار کرد که گمان می برد پرچم داران اصلاحات در جای « ظرفيت حقيقی» دوم خرداد می توانند کاستی های قانون اساسی جمهوری اسلامی ايران, يعنی « ظرفيت حقوقی» آن را تا حدودی بالا ببرند. آنها ظرفيت حقيقی نظام را که در انحصار يک نگرش دينی – سياسی بود می شناختند و می دانستند تا چه اندازه محدود و بازدارنده است, لذا به شما دل بستند. من نيز قطره ای از اين دريا شدم. از آن هنگام تا کنون زير تيغ مخالفان اصلاحات زيسته ام. تا جايی که ممکن بوده درون ايران و سپس در يک وضعيت اضطراری خارج از ايران, اصول اصلاح طلبانه را که می توانست آهسته, اما بی وقفه سازوکار دمکراتيک را وارد سيستم کند مورد حمايت قرار داده ام. طی سالها من و هم فکرانم بسيار سرزنش شده ايم. اغلب با اين استدلال که « تئوريسين دوم خرداد» خود از مهره های موثر امنيتی بوده و کمترين علاقه ای به گسترش فضای سياسی کشور, تا جايی که مخالفانِ درآميختگیِ دين و حکومت بتوانند حرفشان را بزنند, ندارد. پاسخ, هميشه اين بوده که محتمل است ايشان به تجربه دريافته باشد, آن شيوه های امنيتی جواب نداده و در صدد است, متناسب با شرايط, به اتکاء روابط, به نيروی رای مردم, راه های برون رفت از محدوديت ها را پيش رو بگذارد.
     اينک شرايط تغيير کرده است و شما به دلايلی که بعدها تاريخ نگاران, آن را برمی شمارند و تحليل می کنند, نيروی رای مردم را از دست داده ايد. ضمنا به علت پاسداری از مرزهای خودی و غيرخودی, نيروی گرانقدر طرفداران جدايی دين از حکومت از شما فاصله گرفته اند و دارند دنبال راه حل می گردند.
     وقتی سعيد عسکر به اتکاء مجوزهای قانونی مندرج در قانون مجازات اسلامی ( مانند ماده ی 226 و ماده ی 295 همان قانون) که از اصل 4 و 167 قانون اساسی جمهوری اسلامی نشات گرفته است, شما را به بهانه ی آنکه از دين خارج شده ايد هدف قرار داد, با تلفن رضا عليجانی سردبير ايران فردا, نشريه ای که سالها شجاعانه گزارشگر وضع موجود بود, از اين واقعه با خبر شدم. هردو به اين باور رسيديم که روزگاری سخت, در انتظارمان است. خيلی ها معتقد بوده و هستند که سعيد عسکر, مغز اصلاحات را نشانه گرفته و از آن پس, بگير و ببندها با هدف سرکوب اصلاح طلبان ساماندهی شده است. خوشبختانه هنگام شليک, دست سعيد عسکر لرزيد و شما با حمايت وسيع ارکان جمهوری اسلامی توانستيد از بهترين امکانات درمانی داخل و خارج از کشور, حتی از بهترين امکانات درمانی امريکا بهره مند بشويد. در دوران آوارگی, چنانکه افتد و دانی, شما را از دور نظاره کردم. دريغ, دريغ و دريغ که حتی يک تلفن احوالپرسی از ايل و تبار شما نداشته ام. چندانکه گمان بردم اينکه می گويند : احوالپرسی و عيادت از بيمار تکليف مسلمين است در دايره ی بسته ی اصلاح طلبان معنای خود را از دست داده و اينان مرزبندی تازه ای را ملحوظ می دارند که خودی و غيرخودی را تمام و کمال از هم جدا می کند و غيرخودی در محدوده ی ذهنی آنها کسی است که اسلام را انکار نمی کند, بلکه بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ايران خرده می گيرد و گاهی به انکار آن می پردازد. که البته من در کنفرانس برلين مرتکب اين گناه کبيره شده بودم.
     بنابراين يقين حاصل کرده ام که اين مرزبندی به مراتب از مرزبندی ميان کفر و اسلام خطرناک تر است. زيرا باعث می شود بخش عمده ای از جمعيت مسلمان هم از حوزه های مشارکت بيرون بيافتند و در نتيجه راه های عبور از استبداد سياسی و دينی گشوده نمی شود و انسداد سياسی به جای خود باقی می ماند.
     امروز 16 آذرماه سال 1383, حضرتعالی از شيوه ی سعيد عسکر پيروی کرديد و با شليک کلام و پيام مضحکه آميز با هدف سرکوب يک انديشه ی سياسی که توسط جمعی از فعالان و مردم در يک سايت اينترنتی با عنوان رفراندوم تبيين شده است, به گمان خود باب يک بحث را که آينده ي ايران در گرو گسترش گفتمان مربوط به آن است بسته ايد. انتخاب کلمات و جملات تحقيرآميز برای برخورد با يک انديشه ی سياسی ( جدايی دين از حکومت) که خود بهتر از من می دانيد نيروی نهفته ای است در ايران, و هرگاه درست ارزيابی نشده و مورد اعتنا قرار نگيرد, ويرانگری هم می کند, حرکت نابجايی بود و البته از منزلت شما که خود را تئوريسين دوم خرداد و متفکر و آزادمنش در عرصه ی فکر سياسی و تنوع انديشه و تکثرگرايی معرفی کرده ايد, به شدت کاسته است. اگر نام شما را بر بالای مطلب نديده بودم, گمان می بردم صاحب قلم « حسين شريعتمداری» است.
     آقای حجاريان ! در کشور ايران قحط الرجال نبوده و نيست. اگر شما در متن حکومت, منابری برای خبرسازی و تئوری بافی به دست آورده ايد و می خواهيد اين منابر را برای ابد در انحصار خود داشته باشيد, ناشی از آن است که پهلوانان سخن, سياست, کلام و فلسفه,
حتی روحانيون مخالف با قانون اساسی جمهوری اسلامی, زير سلطه ی محدوديت هايی که اين قانون اساسی بر صاحبان انديشه تحميل کرده است, به حاشيه رانده شده اند. از اعدام شده ها و حذف فيزيکی مخالفان و اقليتهای دينی و قومی حرفی نمی زنم, که می دانم اطلاعات شما در اين زمينه بسيار است.
     اينک رانده شدگان از هر دسته و گروه صحنه ای را تماشا می کنند که در آن شما و تنی چند از دوستان ديرينه داريد در اين صحنه که کاملا انحصاری است بازی می کنيد. همانقدر که محدوديت های منتقدان قانون اساسی جمهوری اسلامی ايران ناشی از قانون اساسی است, اين درجه از امتيازات انحصاری هم که به شما تعلق گرفته است ناشی از قانون اساسی است. در سايه آن « حداکثر» می خواهيد پلوراليسم دينی, آن هم با تعاريف شخصی خودتان را جا بيندازيد و می دانيم حتی به اين انديشه ی « حداقلی» هم نرسيده ايد.
     گفته شده که می خواهيد طرف مقابل را وادار به ورود به بازی دمکراتيک بنماييد. هدف باشکوهی است. آن وقت که بيش از بيست و دو ميليون رای پشتوانه ی اين خواسته بود, کاری از پيش نبرديد. فرصت ها را از دست داديد. حال که صحنه از مردم خالی شده است, چگونه می خواهيد عمل کنيد ؟ آيا طی هشت سال اخير اصول ابتدايی بازی را توانستيد به طرف مقابل بياموزيد ؟ خاطرتان را به ناچار با اين سخن می آزارم که « بازی را باخته ايد». اگر بخواهيم منصفانه تر سخن بگويم, درست تر آن که بگويم : « بازی را باخته ايم».
     خوب بينديشيم  به اين که مردم در محل تحصن نمايندگان مجلس ششم ( که بنده نسبت به آنها ارادت و احترام دارم) حاضر نشدند و آنها را تنها گذاشتند. نمايندگان با کدام هدف تحصن گزيده بودند ؟ با هدف استفاده از ظرفيت های همين قانون اساسی موجود. چرا مردم از اين خواسته جانبداری نکردند ؟ البته تا حدودی از ترس سرکوب, ولی از آن بيشتر به لحاظ آن که اصلاح طلبان را فاقد « ظرفيت حقيقی» لازم برای استفاده از « ظرفيت های حقوقی» موجود می شناسند. هم از اين رو وارد ميدان نشدند.
     حال جا دارد با ادای احترام نسبت به اکثريت مردم ايران که دوباره تبديل به اکثريت خاموش شده اند و دارند در حافظه ی تاريخی خود انواع و اقسام انديشه های سياسی را بررسی می کنند, از تخريب, تمسخر و تخطئه ی ديگر انديشه های سياسی فعال ( پنهان و آشکار) اجتناب نماييد. وقت آن است که به جای فرصت طلبی و بازی با کلماتی مانند « اهورايی» و « اهورا» بياييد مرد و مردانه کارنامه ی خود را در جای تئوريسين دوم خرداد, در اختيار مردم بگذاريد. شايد بتوانيد ضمن بررسی آن, تجارب گرانقدری در اختيار دوستدارانِ ايران و دمکراسی قرار داده و بخصوص علل و ريشه های گريز مردم از جريان درون حکومتی اصلاحات را شرح دهيد. نمی توانيد همه را گردن محافظه کاران بياندازيد. بخصوص بد نيست اگر برخی پرونده های فساد اقتصادی را نيز ورق بزنيد.
     با اين وصف مردم ايران را در محاصره ی دو گزينه زندانی کرده ايد و يک گزينه همان است که از آن با نام اقتدارگرا و …, نام می بريد و آنها شده اند مظاهر تبهکاری و رفتار اهريمنی. گزينه ی ديگر که نمايندگی آن با شما و تنی چند از دوستانتان است با نام اصلاح طلب جرياناتی را رهبری می کند که لابد اهورايی است ! جريان اخير فاقد « ظرفيت حقيقی» لازم شده است. چرا ؟ چون قدرت بسيج مردم را از دست داده است. حق داريد خشمگين باشيد. اما حق نداريد به کسانی که از گزينه ی ديگری سخن می گويند توهين کنيد.
     اين روزها تنی چند بی آنکه بخواهند يا نيروی آن را داشته باشند که کاخ قدرت شما را درهم بريزند, بيانيه ای انتشار داده اند و گفته اند در محدوده ی قانون اساسی موجود مطالبات دمکراتيک و حقوق بشری مردم قابل وصول نيست. امضا کنندگان اوليه چند جوان فعال, يک زندانی سياسی, يک استاد دانشگاه, و دو فعال مقيم خارج هستند که پيش تر سابقه ی نقد قانون اساسی را در کارنامه ی خود به ثبت رسانده اند. يکی ( خودم را می گويم) در کنفرانس برلين در سال 1379 و ديگری ( آقای سازگارا) ضمن انتشار نامه ی سرگشاده ای به مقام رهبری, دستمايه شان همانگونه که از آن با کلام تحقيرآميز ياد کرده ايد, فقط و فقط يک سايت اينترنتی است. مردم حق دارند اگر دلشان بخواهد نقطه ای را که نشان از موافقت با مفاد بيانيه دارد را کليک کنند. هنوز تا اين لحظه مقام ولايت فقيه با وجود اتکا به قدرت مطلقه اش در قانون اساسی دستور نداده است که مردم حق کليک کردن روی اين سايت را ندارند. اما شما و دوستان تان برآشفته ايد, پيشدستی کرده و قبل از ايشان مطلق گرايی و انحصارطلبی خود را که زير بسيار شعارهای سال های اخير پنهان شده بود, از پرده برون افکنديد و امضا کنندگان را مسخره کرديد.
     آقای حجاريان, حتی اگر اين سايت بسته شود و شما و کانالهای تلويزيونی لس آنجلس که ظاهرا با يکديگر همسو شده ايد موفق بشويد اين صدا را خاموش کنيد. ايران هر طور شده, دير يا زود, برای برون رفت از وضع موجود و برای پيدا کردن گزينه ی سوم که عبارت است از جدايی دين از حکومت, فضای امنی را مطالبه می کند تا در آن بتواند بی ترس از محافظه کاران و اصلاح طلبان حکومتی اظهار نظر کند.
     عجالتا حرف و سخنی پيرامون طرق اجرايی به ميان نيامده است. مردم به موقع رهبران شان را که شايد زير سلطه ی کانون های قدرت کنونی, در گمنامی به سر می برند پيدا می کنند. مگر در سال 1357 شما به مردم طرق اجرايی را ياد داديد ؟ به ياد بياوريد دوم خرداد 1376 را. حاضرم به قي
د سوگند بگويم حتی حضرتعالی که می گويند تئوريسين دوم خرداد هستيد به خواب هم نمی ديديد آن همه آرا را که نثار محمد خاتمی شد. اين مردم بودند که آن شيوه ی خاص اجرايی را به غريزه پيدا کردند.
     اينک وظيفه ی شما در جايگاه متفکر اين نيست که با لودگی سياسی, راه را بر هر گرايشی, غير از آن گرايش که شما را بر مسند نشانده است ببنديد. شما اگر براستی متفکر و تئوريسين هستيد حتی حق نداريد آقاي « هخا» را مسخره کنيد. مسخرگی کار شما نيست. کار شما تحليل و ريشه يابی و پيشنهاد روشهايی است که فضا را بر همه ی انواع انديشه های سياسی بگشايد. شايد اگر حوصله تحليل برايتان باقی مانده بود و ظهور پديده ی « هخا» و نظاير آن ر ا که درون ايران هم دارد رشد و نما می کند, ريشه يابی می کرديد, منصفانه به اين نتيجه می رسيديد که اين پديده ممکن است ناشی از عملکرد شما باشد. جامعه ی خسته, دلزده و مستاصل را نمی شود فقط با مقالات تکراری راضی نگاه داشت و آن را کنترل کرد. ضمنا به ضرورت شما را هشدار می دهم که حق نداريد احترام, حيثيت و شئون سياسی کسانی را که ضمن حفظ آرمانهای خود برای جدايی دين از حکومت, اصلاحات را با قلم و زبان حمايت کرده و بابت آن بسيار هزينه پرداخته اند خدشه دار کنيد. لطفا در انتخاب کلمات, بيشتر دقت کنيد. من و ديگر فعالان اصلاح طلب که در زندانهای بعد از دوم خرداد 1376 پذيرايی شده ايم عموما با شيوه های تحقيرآميز بازجويی در مراجع قضايی ايران آشنا هستيم. شگفتا و دريغا که شيوه ی برخورد شما با انتشار محدود يک انديشه ی سياسی يادآور آن شيوه های بازجويی است. چرا به آن همه تساهل و تسامح که طی هشت سال شعار آن را در جامعه منتشر کرديد, قدری عمل نمی کنيد ؟ فقط قدری!
                                                                                                مهرانگيز کار