صادق صبا بی بی سی

آيت الله مشکينی، رئيس مجلس خبرگان در ايران در آغاز هفتمين اجلاس اين مجلس در سخنانی از جمله به امور بين المللی مانند انتفاضه فلسطينيها عليه اسرائيل و نقش آمريکا در افغانستان پرداخت.
اما رئيس مجلس خبرگان در امور داخلی به تشريح حدود و ضغور اختيارات مردم ايران در امور مملکتی، از جمله تعيين رهبر اشاره کرد.
از مدتها پيش بين جناحهای اصلاح طلب و محافظه کار در ايران اين بحث اساسی جريان داشته که آيا رهبر در نظام جمهوری اسلامی منتخب مردم و در نتيجه پاسخگو به آنان است و يا اينکه رهبر منصوب خداست و بنابراين مصون از خطا.
آيت الله مشکينی در سخنرانی خود صريحا اعلام کرد که رهبر يا ولی فقيه انتخاب الهی است و بشر حق انتخاب در اين مورد را ندارد.
البته آقای مشکينی در ابتدای سخنرانی خود گفت که در ايران همه اختيارات در دست ملت است و مردم دارای اختيار تام در تمام امور کشورند و خدا هم برای همه کارها به بشر اختيار داده است.
ولی او بلافاصله افزود که خدا تنها مواردی را مستثنی کرده و انتخاب رهبر يکی از آنان است.
از موارد ديگری که به گفته آقای مشکينی خدا اختيار بشر را محدود کرده انتخاب دين، نبی و واجبات است.
آيت اله مشکينی در تشريح ديدگاه خود در مورد حکومت ولايت فقيه گفت که رهبر يا ولی فقيه را خدا منصوب می کند ولی چون مردم قدرت تشخيص ندارند، نمی توانند او را پيدا کنند. از اين رو مردم عده ای اهل خبره را مامور می کنند تا رهبر را که قبلا از طرف خدا مشخص شده بيابند و او را به مردم معرفی کنند.
آقای مشکينی تاکيد کرد که پيدا کردن رهبر برای عوام غير ممکن است و فقط اعضای خبرگان می توانند از راه شرعی و عقلايی او را پيدا کنند.
رييس مجلس خبرگان افزود که تعبير او از چگونگی انتخاب رهبر مبتنی بر قانون اساسی است. ولی اصلاح طلبان ايران با اين برداشت از قانون اساسی مخالفند.
آنها معتقدند که مشروعيت رهبر تنها مبتنی بر رای مردم است و مردم رهبر را به طور غير مستقيم از طريق مجلس خبرگان منتخب خود بر می گزينند.
اصلاح طلبان همچنين می گويند که طبق قانون اساسی وظيفه مجلس خبرگان نظارت دايم بر عملکرد رهبر و نهادهای تحت کنترل است.
در قانون اساسی حتی ذکر شده که اگر رهبر از انجام وظايف خود باز ماند، خبرگان می توانند او را بر کنار کنند. اصلاح طلبان از اظهارات آيت اله مشکينی چنين برداشت خواهند کرد که نظارت بر عملکرد رهبری و نقش مردم بی معنی خواهد شد. چون اگر رهبر بنا به گفته آقای مشکينی منصوب خداست، ديگر بشر احتمالا نمی تواند در کار او دخالت کند.
از اظهارات رييس مجلس خبرگان حتی می توان چنين برداشت کرد که رهبر در جمهوری اسلامی مثل امامان شيعه مصون از خطاست.
در سالهای اخير بعضی از روحانيان سرشناس ايران همچون آيت اله حسينعلی منتظری گفته اند که اين برداشت از نقش رهبر در جمهوری اسلامی به استبداد می انجامد.
از زمان بر سرکار آمدن رييس جمهور خاتمی در پنج سال پيش، طرفداران اصلاح طلب او سعی کرده اند با تفسيری دمکراتيک از قانون اساسی جمهوری اسلامی نهادهای حکومتی در کشور را منتخب مردم و پاسخگو به مردم بدانند و بين اسلام و دمکراسی آشتی ايجاد کنند.
آنها اظهارات آيت اله مشکينی را در مورد اينکه مردم قدرت تشخيص ندارند اهانت به مردم می دانند. در گذشته عده ای ديگر از روحانيون محافظه کار چنين تفسيرهايی از رابطه بين رهبر و مردم در جمهوری اسلامی ارايه داده اند. ولی بيان چنين ديدگاهی از زبان رييس مجلس خبرگان که وظيفه اصلی آن نظارت بر عملکرد رهبری است امری نسبتا جديد است.