دویچه‌وله: ”چنانچه ایران حاضر باشد به نحوی (با غرب) کنار بیاید، مسئله‌ی حقوق بشر در ایران یکی از قربانی‌های مذاکرات خواهد بود“

مذاكرات ديروز كشورهاى موسوم به گروه ۵+۱ در خصوص تحريم ايران بدون هيچ نتيجه‌اى پايان يافت. جان بولتون نماينده آمريكا در سازمان ملل متحد تنها به «تبادل نظر مفيد» ميان شش دولت اشاره كرد و ويتالى چوركين نماينده روسيه در سازمان ملل تلويحا اظهار داشت كه نمى‌تواند از پيشرفت در مذاكرات سخن بگويد. اين در حالى‌ست كه مقامات آمريكايى با لحنى متفاوت از گذشته با مسئله‌ى مذاكره با ايران برخورد مى‌كنند.

دكتر حسين باقرزاده تحليلگر سياسى، در گفتگويى با ما نظرات خود را در خصوص تلاش‌هاى آمريكا براى تغيير رفتار دولت ايران در رابطه با پرونده هسته‌اى مطرح مى‌كند.

مصاحبه‌گر: بهنام باوندپور

دکتر باقرزاده، در حالی‌که وزیر خارجه آمریکا خانم رایس شرط انجام گفت و گو با ایران را توقف برنامه‌ی هسته‌ای جمهوری اسلامی اعلام کرده، شان مک‌کورمک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا امکان مذاکره با ایران را منتفی ندانسته و گفته که این مسئله در حال بررسی فوری است. مک‌کورمک در عین حال در گفته‌های خودش شرطی را هم مطرح نکرده است. آیا به نظر شما این اظهارات نشانگر تغییر استراتژی آمریکا در قبال ایران است؟

حسین باقرزاده: بله. توجه بفرمایید، ما الان در شرایطی صحبت می‌کنیم که آمریکا در عراق دچار مشکلات زیادی‌ست و در حال بررسی سیاست خود در آنجاست و انتخابات میان دوره‌ی آمریکا هم شکست بزرگی به حزب جمهوریخواه وارد کرد و بنابراین، سیاست خارجی آمریکا در مورد خاورمیانه در معرض تحول و نوسان قرار گرفته است. من فکر می‌کنم ما در آینده‌ای نزدیک شاهد این خواهیم بود که این سیاست روشن بشود و دقیقا معلوم بشود که آمریکا در مورد ایران چه برنامه‌ای را می‌خواهد دنبال بکند. الان هم بطور مشخص ما اظهاراتی را می‌شنویم که ممکن است دقیق نباشد، مقامات مختلف آمریکا نظراتی ارائه می‌هند، بعضی‌ها مذاکرات را مشروط می‌کنند مثلا به قطع برنامه‌ی غنی‌سازی و بعضی‌ها بدون قید و شرط طرح می‌کنند. ولی چون در مرحله‌ی نوسان هستیم، هنوز مشخص نیست که آمریکا در این مورد موضع‌اش چه خواهد بود.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا همچنین گفته است که نصب ۶۰هزار سانتریفوژ در ایران باید لرزه بر اندام جهان بیندازد. آیا «لرزه»ای که دولت آمریکا از آن حرف می‌زند، باعث برخورد شدیدتر ایالات آمریکا متحده با ایران خواهد شد، یا به نظر شما آمریکا را، با توجه به تجربه‌ی ناموفق کره شمالی، محتاط‌‌تر خواهد کرد؟

حسین باقرزاده: در مورد ایران فکر می‌کنم آمریکا سیاست‌اش فرق می‌کند با کره شمالی. چون بهرحال درست است که آمریکا می‌خواهد مانع از اتمی‌شدن کره شمالی باشد، ولی خطر اتمی‌شدن کره شمالی بسیار سنگین و جدی در مورد آن منطقه نیست. چون کره شمالی نه در منطقه مشغول ماجراجویی‌ست یا در کشورهای دیگر مثلا در سیاست خارجی آمریکا دخالت می‌کند و نه اینکه به نحویی، مثلا در جهان بودايى، در آنجا رهبری ایدئولوژیک را بدست گرفته است. من این را مقایسه نمی‌کنم با شرایط جمهوری اسلامی ایران، به دلیل اینکه ایران هم در مورد مسایل خاورمیانه خیلی فعال کار می‌کند، در عراق، فلسطین، اسراییل و لبنان، و هم اینکه ادعای رهبری ایدئولوژیک جهان اسلام را دارد، و اینها مسایلی‌ست که برای آمریکا زنگ خطر بزرگی را به صدا آورده. بنابراین برخورد آمریکا با ایران ممکن است فرق کند با برخوردش نسبت به کره شمالی. و به این دلیل هم هست که مقامات آمریکایی دارند بطور صریح بیان می‌کنند که حاضرند هرگونه امتیازی را به جمهوری اسلامی بدهند، ولی در مقابل اتمی شدن ایران مقاومت خواهند کرد و فکر می‌کنم همچنین به دلیل حساسیت‌هایی که اسراییل نشان می‌دهد و اسراییل و آمریکا در مورد خاورمیانه سیاستهایشان خیلی به هم نزدیک هست، احتمال خطر برخورد نظامی هنوز وجود دارد، ولی طبیعی‌ست که آمریکا تلاش می‌کند که از هر راه ممکن،‌ از جمله با کمک متحدان اروپایی تلاش می‌کند که از طریق دیپلماتیک و سیاسی شاید بتواند ایران را قانع کند که از این مسیر دست بردارد و به نحوی این خطر را برطرف کند.

شما در تازه‌ترین مقاله‌تان از آخرین تلاش آمریکا و انگلستان برای به اصطلاح «لیبی» کردن ایران سخن گفته‌اید و در عین حال تاکید کرده‌اید که دولت ایران سودای پیوستن به کشورهایی مثل کره شمالی را دارد تا لیبی. فکر می‌کنید آرایش نیروهای سیاسی در سطح جهانی بیشتر به نفع «لیبی» شدن ایران است و یا اینکه ممکن است ایران بتواند خواست‌های خودش را در نهایت به جامعه‌ی جهانی تحمیل بکند؟

حسین باقرزاده: آرزو و تلاش جامعه جهانی، البته به معنای غرب، یعنی کشورهای اروپایی و آمریکایی این است که به هر نحو ممکن ایران را وادار کنند مسیر لیبی را پیش بگیرد و از آرمانها و جاه‌طلبی‌های خودش دست بردارد. ولی، خب، این یک آرزوست، ممکن است محقق بشود و ممکن است نشود. رژیم ایران با توجه به ضعف سیاست خارجی آمریکا و اروپا به دلیل مشکلات عراق و تشتتی که در سازمان ملل در شورای امنیت وجود دارد، دارد حداکثر استفاده را می‌کند که تا آنجایی که می‌تواند از غرب امتیاز بگیرد. ولی اینکه آیا غرب موفق بشود که ایران را به طرف لیبی‌شدن بکشاند،‌ این مسئله‌ای‌ست که باید صبر کرد و دید. اما خود ایران البته من فکر نمی‌کنم که به سادگی تن به این کار بدهد و تا آنجایی که رژیم ایران احساس بکند که غرب در موضع ضعف است و نمی‌تواند از طریق دیپلماتیک و سیاسی فشاری به ایران وارد بکند، من فکر می‌کنم،‌ که ایران به سیاستهای خودش ادامه خواهد داد. اما اینکه سرانجام این سیاست به کجا برسد، مسئله‌ای‌ست که در آینده معلوم خواهد شد.

دکتر باقرزاده، همانطور که مطلع هستید، مذاکرات دیروز کشورهای موسوم به ۵+۱ در ارتباط با تحریم احتمالی ایران به بن‌بست انجامید. فکر می‌کنید چنانچه ایران و آمریکا بتوانند، حالا تحت هر شرایطی، به مذاکره‌ی مستقیم با هم بپردازند، موضوع حقوق بشر که یکی از انتقادهای تاکنونی غرب علیه ایران بوده به فراموشی سپرده خواهد شد؟

حسین باقرزاده: بهرحال برای غرب مسئله‌ی اتمی شدن ایران خیلی مهمتر از حقوق بشر است. بنابراین چنانچه ایران حاضر باشد به نحوی واقعا کنار بیاید، من فکر می‌کنم مسئله‌ی حقوق بشر ایران یکی از قربانی‌های این مذاکرات خواهد بود و از صدر مسایلی که در یکی دوسال گذشته مطرح بوده در اروپا و آمریکا می‌رود کنار و ممکن است مثل مسئله‌ی لیبی که الان هیچ صحبتى هم در مورد حقوق بشر آنجا نمی‌شود، در مورد ایران هم ممکن است که ما دیگر از غرب اعتراضاتی را نشنویم و مواضعی را که غرب در مورد ایران داشت کم کم به فراموشی سپرده شود.