بی‌بی‌سی:
رضا تقی زاده
کارشناس مسايل ايران — اسکاتلند

در نخستين روز رزمايش دهها فروند موشک از انواع مختلف از جمله موشک شهاب 3 پرتاب شده است
نیروهای نظامی ایران از پنجشنبه (2 نوامبر) “قابلیتهای پدافندی و ظرفیتهای تهاجمی” خود را در عملیاتی که به آن نام “رزمایش پیامبر اعظم-2” داده شده به نمایش گذاشتند.
برگزاری این مانور در فاصله چند روز از آغاز مانور دریایی آمریکا و تعدادی از کشورهای عضو گروه غیر رسمی موسوم به “پیشگیری ازگسترش سلاحهای کشتار جمعی” (پی اس آی) در آبهای خلیج فارس صورت می گیرد. در مانور دریایی آمریکا کشورهای استرالیا، فرانسه، بریتانیا، ایتالیا و بحرین نیز شرکت داشتند.

هدف انجام مانور اخیر دریایی آمریکا، تمرین عملیات مربوط به توقف و بازبینی از کشتی هایی که مشکوک به بارگیری سلاحهای غیر قانونی بمقصد کشورهای سواحل خلیج فارس هستند اعلام شده بود.

با توجه به شرایط سیاسی نظامی جاری در حوزه خلیج فارس و همزمانی اين رزم آيشها با طرح پیش نویس قطعنامه پیشنهادی اروپا به شورای امنیت بمنظور تصویب و اعمال تحریمهایی از سوی جامعه جهانی علیه ایران، به تلافی ادامه پیگیری برنامه هسته ای، و در نتیجه تشدید شرایط بحران در منطقه، عملیات نظامی جاری در سواحل و آبهای خلیج فارس می توانند عوامل و یا نتايج تشدید شرایط بحران در منطقه تلقی شوند.

گزارش ويديويی مانور نظامی ايران

پیش از این پاره ای از ناظران امنیت منطقه امکان انجام حملات موشکی تلافی جویانه ایران به هدفهایی در بخشهای جنوبی خلیج فارس را مطرح ساخته بودند. مانور دریایی آمریکا از این لحاظ می تواند، بعنوان آمادگی آمریکا در حمایت از یک کشور محلی همپیمان که میزبان ناوگان پنجم دریایی آن کشور است تلقی شود.

در مانور نظامی “پيامبر اعظم 2” علاوه بر شلیک تمرینی موشکهای با برد کوتاه نظیر فاتح، زلزال 110، ذوالفقار و موشکهای اسکاد با برد 150 کیلومتر، موشک شهاب 3 نیز مورد استفاده قرار گرفت. با توجه به برد بالای 1000 کیلومتری موشک شهاب 3، هدفها ی فرا منطقه ای و تاثیر بازدارنده پرتاب این موشک یقینا در نظر طراحان مانور جاری قرار داشته است

تقی زاده

از سویی دولت جمهوری اسلامی ایران نیز انجام حرکات نظامی نیروهای غیر محلی در نزدیکی سواحل خود را “تحریک آمیز” و حتی می توان گفت مستقیما اقدامی علیه امنیت و منافع خود می بیند.

از این لحاظ مانورهای جداگانه و همزمان آمریکا و تعدادی از کشورهای عضو پی اس ای در آبهای بحرین و همچنین مانور نظامی ایران موسوم “پيامبر اعظم 2” را می باید عملیاتی در جهت نمایش متقابل قدرت تلقی کرد. و در این راستا، طراحان دو تمرین نظامی یاد شده علاوه بر نمایش قابلیتهای عملیاتی خود، یقینا به تاثیر این مانورها بعنوان عامل باز دارنده نیز توجه داشته اند.

سومين رزمآيش در طول يکسال

علی رغم آنکه مسئولین سیاسی-نظامی ایران به کرات امکان حملات گسترده و حتی محدود نظامی خارجی علیه تاسیسات این کشور را رد کرده اند، در عین حال، و بعنوان یک اقدام باز دارنده، از به نمایش گذاشتن حداکثر تواناییهای نظامی خود برای مقابله با تهدید های احتمالی خارجی در فرصتهای فراهم شده نیز پرهیز نکرده اند.

در طول سال جاری این سومین باری است که ایران به انجام یک تمرین نظامی نسبتا گسترده مبادرت می ورزد. در ماه آوریل ایران اولین مانور نظامی موسوم به “رزمایش پیامبر اعظم” را بر گزار کرد؛ و در ماه اوت مانور موسوم به “ضربت ذوالفقار” را انجام داد.

در جریان مانور “ضربت ذوالفقار” هواپیمای “صاعقه” پرواز داده شد. این هواپیمای “رهگیر” که بر اساس گزارشها با استفاده از طرحهای هواپیمای اف-18 ساخت آمریکا تولید شده در شرایط کنونی فاقد قابلیتهای عملیاتی است و در نتیجه تنها می تواند در جهت تقویت روحیه و عامل تشویق در بازار داخلی مورد استفاده قرار گیرد.

در مانور نظامی “پيامبر اعظم 2” علاوه بر شلیک تمرینی موشکهای با برد کوتاه نظیر فاتح، زلزال 110، ذوالفقار و موشکهای اسکاد با برد 150 کیلومتر، موشک شهاب 3 نیز مورد استفاده قرار گرفت.

با توجه به برد بالای 1000 کیلومتری موشک شهاب 3، هدفها ی فرا منطقه ای و تاثیر بازدارنده پرتاب این موشک یقینا در نظر طراحان مانور جاری قرار داشته است.

استفاده از بمب خوشه ای بعنوان خرج انفجاری موشکهای پرتاب شده نيز می تواند با قصد به نمایش گذاشتن حد اکثر توان تخریبی و ظرفیت تحمیل تلفات انسانی، بدون استفاده از سلاحهای کشتار جمعی، صورت گرفته باشد. و در همين چهار چوب با در نظر داشتن نزدیکی نیروهای آمریکایی متمرکز در عراق و آبهای خلیج فارس، تاکید مانور اخیر بر استفاده از بمبهای خوشه ای بر آسیب پذیری این نیرو ها تاکید داشته است.

از سوی ديگر با توجه به تمرکز بیشتر نیروهای شرکت کننده در مانور اخیر در مناطق نزدیک به تنگه هرمز، تهدید به انسداد این تنگه و اخلال در جریان صدور نفت بار دیگر تجدید می شود.

این در شرایطی است که بهای نفت خام در بازارهای جهانی طی سه ماه گذشته حدود 25% نزول کرده و ایران نیز از تکرار اخطار دایر بر افزایش بهای نفت و رسیدن آن به میزان هر بشکه صد دلار خوداری ورزیده است. در هر حال تهدید به انسداد تنگه هرمز، علی رغم روند رو به افزایش ظرفیت مازاد تولید نزد کشور های تولید کننده نفت خام، می تواند نگرانی های جدی در بازارهای جهانی ایجاد کرده و مجدادا به افزایش بهای این ماده استراتژیکی بیانجامد.

اگرچه بر گزاری مانور های نظامی ایران فرصتی است برای تمرین قابلیتهای پدافندی کشور و افزایش آمادگی نیروهای مسلح، لیکن هدفهای سیاسی تبلیغاتی نیز از عوامل مهم در تدارک و اجرای این مانور ها بشمار می رود. و اگر چه اصل برگزاری مانور های نظامی، بخصو ص از جانب کشورهایی که انجام عملیات اصلی نظامی بر اساس رزمایش های انجام شده را علیه خود می بینند، ممکن است اقدامی تحریک آمیز معرفی شود، ولی نظارت دقیق بر نوع ، قدرت، دقت و همچنین نحوه عمل سلاحهای بکار گرفته شده در جریان مانور از یک سو و از سوی دیگر مطالعه نوع عملیات تمرینی این فرصت را نيز فراهم خواهد ساخت که نقشه های احتمالی نظامی، هدفهای واقعی و بضاعتهای عملی کشور برگزار کننده تمرین نظامی روشن تر شود.