بی‌بی‌سی:
احمد زيدآبادی :

سولانا و لاريجانی دور قبلی مذاکرات را سازنده توصيف کرده اند
خاوير سولانا، مسئول سياست خارجی اتحاديه اروپا، در توضيح علت تعويق مذاکرات برنامه ريزی شده وی با علی لاريجانی، دبير شورای عالی امنيت ملی ايران، که قرار بود پنجشنبه گذشته برگزار شود، گفته است “ايران به زمان بيشتری برای رسيدن به اجماع در مورد شرايط آغاز گفتگوهای هسته‌ ای با گروه شش نياز دارد.”
تاکيد آقای سولانا بر موضوع “اجماع” در واقع اشاره ‌ای ظريف به مساله بغرنج و پيچيده‌ تصميم ‌گيری در باره مسائل استراتژيک در نظام سياسی ايران است.

هر چند که سران جمهوری اسلامی اصرار بر دستيابی به چرخه سوخت هسته ‌ای را موضوعی مورد اجماع همه جناح‌ های سياسی در ايران می ‌دانند، اما نشانه‌ها حاکی از آن است که روند تصميم ‌گيری در باره مسائل استراتژيک در جمهوری اسلامی چنان درهم پيچيده است که به سختی می ‌توان اجماع در باره يک موضوع خاص را احراز کرد.

البته آنچه در ظاهر جريان دارد اين است که همه جناح‌ ها و مقام ‌های سياسی موثر در نظام جمهوری اسلامی بر حق ايران برای دستيابی به دانش و تکنولوژی هسته ‌ای تاکيد می‌ کنند، اما در مورد اينکه اين حق را با کدام شيوه و بر طبق چه جدول زمانی بايد به دست آورد، همه به يکسان سخن نمی ‌گويند.

به نظر می ‌رسد آقای رفسنجانی و برخی روحانيون سنتی و محافظه ‌کار نزديک به او، خواستار نوعی نرمش در مذاکرات ايران با گروه شش هستند به گونه ‌ای که جمهوری اسلامی با خطر تحريم اقتصادی و يا حمله نظامی روبرو نشود

هواداران نرمش در مذاکرات

از زمانی که دولت محمود احمدی ‌نژاد فعاليت تاسيسات هسته‌ ای ايران را از حال تعليق خارج کرده است، انتقادهای تلويحی بسياری از دولت وی و تيم جديد مذاکره کننده ايرانی، از سوی مقام‌ های بلندپايه دولت‌ های قبلی بويژه کسانی که هنوز هم از نفوذ سياسی در حکومت برخوردارند، صورت گرفته است.

اکبر هاشمی رفسنجانی، رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام، که البته در باره ميزان نفوذ وی در نظام سياسی ايران اختلاف‌ نظرهايی وجود دارد، از جمله کسانی است که در اظهارات علنی خود از نوع سياست هسته ‌ای دولت آقای احمدی‌نژاد به صورت غير مستقيم انتقاد می‌ کند و گفته می ‌شود که در محافل درون حکومتی لحن وی در اين باره صريح و بی ‌پرده است.

به نظر می ‌رسد آقای رفسنجانی و برخی روحانيون سنتی و محافظه ‌کار نزديک به او، خواستار نوعی نرمش در مذاکرات ايران با گروه شش هستند به گونه ‌ای که جمهوری اسلامی با خطر تحريم اقتصادی و يا حمله نظامی روبرو نشود. با اين همه، مشخص نيست که اين دسته از روحانيون چه سهمی در نهايی شدن تصميم‌های کلان سياسی ايران دارند.

نهادهای روحانی، نظامی، تجاری، امنيتی، تقنينی، قضايی، دولتی و افراد ذينفوذ هر کدام بنا بر وزن سياسی خود در تصميم ‌گيری‌ها [ی جمهوری اسلامی] شريکند، اما مکانيسم اين شراکت و سهم هريک در روند تصميم ‌گيری روشن نيست

راه پر پيچ و خم تصميم گيری

هر چند که گفته می ‌شود تصميم نهايی در جمهوری اسلامی توسط رهبر نظام گرفته می‌شود، اما در عين حال چنين به نظر می ‌رسد که نهادهای رسمی و غير رسمی بسياری وجود دارد که در روندی در هم تنيده و غير شفاف، بر هر گونه تصميم نهايی در باره موضوعات سرنوشت ساز اثر می‌ گذارد.

در واقع نهادهای روحانی، نظامی، تجاری، امنيتی، تقنينی، قضايی، دولتی و افراد ذينفوذ هر کدام بنا بر وزن سياسی خود در تصميم ‌گيری‌ها شريکند، اما مکانيسم اين شراکت و سهم هريک از آنها در روند تصميم ‌گيری روشن نيست.

از اين رو، تمايل تيم مذاکره کننده هسته ‌ای ايران به تعليق کوتاه مدت عمليات غنی‌سازی اورانيوم پس از شروع مذاکرات رسمی با اعضای گروه شش، هنوز نمی ‌تواند به عنوان نظر نهايی و رسمی نظام جمهوری اسلامی تلقی شود، زيرا همانطور که خاوير سولانا اشاره کرده است، علی لاريجانی برای دستيابی به اجماع در تهران نياز به زمان بيشتری دارد.

مساله اما اکنون اين است که آيا نهادها و افراد تصميم‌گير در ايران، در مورد تعليق غنی سازی برای خروج از بن بست فعلی به اجماع خواهند رسيد؟ هر گونه اظهار نظر قاطع در اين باره، ريسک تلقی می ‌شود، اما اعلام تصميم نهايی تهران، ميزان نفوذ و قدرت نيروهای ميانه‌ رو و تندرو درون نظام را مشخص خواهد کرد.