رادیو فردا:
اعتراض ها به کاریکاتور روزنامه ایران جمعه باعث شد در نهایت مانا نیستانی کاریکاتوریست و مهرداد قاسمفر سردبیر این هفته نامه روانه زندان اوین شوند. کاریکاتور آقای نیستانی سوسکی را نشان می دهد که دو اصطلاح معروف زبان ترکی را به زبان می آورد. نامه و عذرخواهی مانا نیستانی از راهپیمایی ها و اعتراضات نکاست. نیک آهنگ کوثر کاریکاتوریست مقیم کانادا، در مصاحبه با رادیو فردا می گوید: به دلیل عدم توجه به حساسیت های قومی، همه ما دچار خطا می شویم. یک شهروند تحصیلکرده آذربایجانی می گوید: مردم تحت فشارها آماده انفجار بودند و این کاریکاتور مانند یک کبریتی بود که به مخزن بنزین انداختند و به نظر من حتی می توانست این کاریکاتور عمدی باشد.

توماج طاهباز (رادیو فردا): همه چیز از یک کاریکاتور شروع شد. کاریکاتور صفحه کودکان در هفته نامه ایران جمعه. روز جمعه روزی که کمتر کسی روزنامه می خواند. و کاریکاتور اثر کارتونیست مشهور ایرانی مانا نیستانی بود که مدت هاست کم وبیش کارهایش را محدود به طراحی و کشیدن کمیک استریپ برای کودکان کرده است. کاریکاتور آقای نیستانی سوسکی را نشان می دهد که دو اصطلاح معروف زبان ترکی را به زبان می آورد. «سنه نه» و «نه منه».
اول دانشجویان آذربایجانی به تحصن و اعتراض پرداختند. کم کم اعتراض ها به گروه های دیگر اجتماعی مقیم آذربایجان به خصوص در تبریز کشیده شد. مانا نیستانی در نامه ای که به رئیس انجمن کاریکاتوریست های تبریز رحیم بقال اصغری نوشت چنین آورد: استفاده از واژه های” سنه نه” و” نه منه” اصطلاحاتی ست که روزانه در زبان فارسی به کار گرفته می شوند و این نکته نشان از نفوذ زبان ترکی در زبان فارسی دارد. نامه و عذر خواهی چند باره مانا نیستانی اما از راهپیمایی ها و اعتراضات نکاست. پرسش این بود آیا مانا نیستانی بدون توجه به حسایت های قومی کاریکاتوری کشیده بود. نیک آهنگ کوثر دیگر کاریکاتوریست صاحب نام ایرانی چنین می گوید:

نیک آهنگ کوثر: در مورد عدم توجه به حساسیت های قومی همه ما (کاریکاتوریست ها ) مرتکب خطا می شویم. ما همه جوک های قومی برای هم دیگر تعریف می کنیم و می خندیم ولی وقتی در جایی ثبت شود ایجاد حساسیت می کند.

ت . ط: برخی شاید از خود می پرسند آیا کاریکاتور کودکانه یک هفته نامه می تواند ده ها هزار نفر را به خیابان ها بیاورد. از زبان یک شهروند تحصیل کرده آذربایجانی چنین شنیدیم:

یک شهروند آذری: مردم آماده بودند برای یک همچین چیزی، کاریکاتور مانند کبریتی بود که انداخته باشند به یک منبع باروت.

ت . ط: تعصب به زبان و قومیت یک روی سکه است. آقای بقال صفوی در یادداشتی در سایت انجمن کاریکاتوریست های تبریز چنین آورده است: «ترک های ایرانی در طی سال های گذشته مورد کم توجهی و بی مهری برخی از مسئولین قرار گرفته اند و از حقوق اساسی خود مانند اصل پانزده قانون اساسی محروم مانده اند. شاید دستاویز مناسب تری از این کارتون نیافته اند تا اعتراض خود را نسبت به رعایت برخی حقوقشان به گوش مسئولین برسانند.»

اصل پانزده قانون اسای جمهوری اسلامی ایران می گوید “استفاده از زبان های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه های گروهی و تدریس آن ها در مدارس در کنار زبان فارسی آزاد است.” و تنها چهار اصل بعد در اصل نوزدهم قانون اساسی می خوانیم” مردم ایران از هر قوم و قبیله که باشند از حقوق مساوی برخوردارند و رنگ، نژاد، زبان و مانند این ها سبب امتیاز نخواهد بود.” پرسش اما کماکان باقی می ماند آیا تنها یک کاریکاتور می تواند دومین قوم بزرگ یک کشور، گویندگان دومین زبان در ایران و بزرگ ترین تبار ساکن پایتخت را چنین به اعتراض بکشاند. و آیا یک کاریکاتوریست می تواند چنین واکنشی را پیش بینی کند.

پوپک صابری فومنی شخصیت مشهور گلنسا مجله گل آقا در یادداشتی پیرامون این موضوع در این مجله نوشته است: «قطعا عکس العمل همه ما در مقابل شخصی که در خیابان بدون غرض ورزی و فقط بر اساس یک حادثه به ما تنه می زند با کسی که راه را بر ما می بندد و یک جفت کشیده توی گوشمان می خواباند متفاوت است. کاریکاتوریست ایران نه یک هنرمند فراری است که در پاریس یا نیویورک نشسته باشد و بی دغدغه پاسخ گو بودن در برابر اثرش کار کند و نه شخصی است که سابقه سیاسی داشته باشد و هنرش را وسیله ای برای رسیدن به اغراض سیاسیش قرار دهد».

تبریز ولی در این چند روز آرام نشد هر چند هیچ منبع مستقل خبری هم تا دیروز خبر از تلفات جانی در نا آرامی های روز های گذشته در تبریز نداد. بالاخره اما مانا نیستانی و مهرداد قاسم فر سردبیر هفته نامه ایران جمعه بازداشت و روانه زندان اوین شدند. پرسیدن معمولا آسان تر از پاسخ دادن است. از یک سو همه می پرسند آیا تنها یک کاریکاتور می تواند باعث اعتراضات اخیر در آذربایجان باشد و از سوی دیگر بسیاری نگرانند که بر کاریکاتوریست و سردبیر ایران جمعه چه خواهد گذشت.

شهروند آذربایجانی: شاید آقای نیستانی هم تنها فدای سادگی خودش شود. شاید هم بالا ترین مجازات را برایش تعیین کردند برای خاموش کردن مردم.

ت . ط: نیک آهنگ کوثر اما خوش یبین تر است:

نیک آهنگ کوثر: امیدوارم با معذرت خواهی به موقعی که آقای نیستانی کرده من شنیده ام که خودش هم تمایل داشته که این موضوع هرچه زود تر سو تفاهم حل شود. منتها باید دید که تصمیم گیرنده ها به چه مسائلی می اندیشند.

ت . ط. : قولی که جملگی بر آنند این است که نا آرامی های قومی در کشور های چند تباری اتفاق تازه ای نیست اما واکنش به آن در هر کشوری بستگی به شرایط اجتماعی و سیاسی آن جوامع و روش حکومت ها دارد.