پیک ایران:

روزنت “روز”، اسفندیار صفاری : آیا مقامات حکومتی بار دیگر در صدد ایجاد محدودیت در برگزاری چهارشنبه سوری بر آمده اند؟ این سئوالی بود که دیروز بعد از تشکیل جلسه ستاد پیشگیری از جرائم خاص به ریاست سعید مرتضوی، در ایران مطرح شد. ستادی که با حضور رییس کل دادگستری استان تهران، دادستان عمومی و انقلاب تهران، معاونان دادستانی، برخی از سرپرستان نواحی دادسرا، مسوولان نیروی انتظامی تهران بزرگ، پلیس امنیت عمومی تهران بزرگ، نماینده سازمان اطلاعات استان تهران و بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تشکیل شد، و دستور جلسه اش چهارشنبه سوری بود.

این ستاد با تصویب دستور العملی 5 ماده ای اعلام کرد که به نیروی انتظامی و سایر ضابطان و از جمله بسیج و اطلاعات استان تهران مجوز برخورد با کسانی که دادستان تهران “سوء استفاده کنندگان از هیجانات مردم” و “مزاحمان نوامیس مردم” خوانده را داده است.

شهرداری تهران از برگزاری چهارشنبه سوری در برخی از پارک ها و فرهنگسراها خبر داده و ستاد پیشگیری از مردم دعوت کرده اجازه ندهند “چهارشنبه سوری به انحراف” کشیده شود و بهانه‌ای به دست “افراد و گروه‌های فرصت‌طلب” بدهد تا به “اغراض فاسد و از پیش تعیین شده خود برسند”. علیرضا آوایی، رییس کل دادگستری تهران در این مورد می گوید: “مردم از حکومت‌ها توقع اجرای عدالت و برقراری امنیت را دارند،هرچند اجرای همزمان این دو توقع بسیار مشکل است؛ زیرا گاهی در مقام تعارض قرار می‌گیریم”. ولی:” باید راهکاری بیاندیشیم که خلاف دین و قانون عمل نشود.”

نماد کفر، نشان طاغوت

چهارشنبه سوری، از همان نخستین سال های پس از انقلاب، مورد غضب بنیادگرایان اسلامی ایران قرار گرفت.به همین دلیل آنها با تمام امکانات حکومتی تلاش کردند این رسم دیرین را به عنوان نماد کفر از میان بردارند. به همین خاطر بود که در آن سال ها نه تنها در رسانه ها حکومتی، برگزاری چهارشنبه سوری را مورد نکوهش قرار می دادند بلکه هر ساله ماموران حکومتی در آخرین سه شنبه سال با جوانان که بیشترین طرفداران برگزاری چهارشنبه سوری هستند، درگیر می شدند. جوانان و نوجوانان دهه شصت خاطرات تلخی از مقابله حکومت انقلابی با برگزار کنندگان چهارشنبه سوری که تمام تلاش شان افروختن آتشی و پریدن از آن بود، در خاطر دارند. با این همه چهارشنبه سوری فراموش نشد و ایرانیان، به ویژه جوانان، نه تنها گفتن “زردی من از تو، سرخی من از تو” را از یاد نبردند، بلکه با توجه به روانشناسی مردم ایران، این آیین را به صورتی گسترده تر برگزار کردند؛ تا اینکه بالاخره حکومت را تا حدودی به عقب نشینی واداشتند. زمستان 82 وقتی شورای شهر تهران با ترکیبی از اعضای آبادگر اعلام کرد که شهرداری تهران مقدمات برگزاری چهارشنبه سوری را فراهم خواهد کرد، بسیاری از رسانه ها از پذیرش رسمی چهارشنبه سوری توسط مقامات جمهوری اسلامی خبر دادند. بخش فارسی بی بی سی در همان روز ها در گزارشی با عنوان چهارشنبه سوری سرانجام رسمیت یافت نوشت: “امسال برای نخستین بار چهارشنبه سوری از سوی حاکمیت مذهبی ایران به رسمیت شناخته شد و با وجود مخالفت برخی روحانیون بلندمرتبه، به مردم اجازه داده شد آزادانه در محلات مختلف و برخی مکان هایی که از پیش تعیین شده بود، این مراسم را برپا کنند.”

پریدن از آتش قدرت

با این همه در همان روزها برخی از فعالان اجتماعی معتقد بودند اجازه برگزاری رسمی چهارشنبه سوری از سوی آبادگران، بیش از هر چیز انگیزه ای سیاسی دارد.شاهد این ادعا، زمان بود .وقتی در روزهای پایانی سال 83 محمد باقر قالیباف و محمود احمدی نژاد هر دو خود را برای ریاست جمهوری نامزد کردند. این ماجرا زمانی علنی تر شد که مرتضی طلایی، فرمانده نیروی انتظامی تهران بزرگ، در اظهاراتی، ضمن خبر دادن از بروز برخی تغییرات در رویکرد نیروی انتظامی، از جمله مقابله با مراسم چهارشنبه سوری، از محمدباقر قالیباف، فرمانده وقت نیروی انتظامی و نامزد انتخابات بعدی ریاست جمهوری، به عنوان آغاز کننده “تحولات گسترده و عمیق در نیروی انتظامی” یاد کرد. احمدی نژاد، شهردار وقت تهران هم که قرار بود با چراغ خاموش در انتخابات ریاست جمهوری حضور داشته باشد، و یاران آبادگرش از درگیری با مردم پرهیز کردند و “شهر در دست بچه ها” به یکپارچه آتش بدل شد. آتشی که هیزمش، اعتراض مردمی است.

آئینی که اعتراض شد

چهارشنبه سوری این سال ها اما دیگر چهارشنبه سوری پریدن از آتش و قاشق زنی نیست. قریب به سه دهه ممنوعیت، همراه با اعتراضات تلنبار شده مردم، مواد انفجاری را به جای بته نشانده، از چند روز مانده به چهارشنبه سوری، ده ها هزار کیلو مواد انفجاری در سراسر کشور توزیع و تولید می شود. هر چند برخی هم هستند که در پشت پرده توزیع ده ها تن مواد انفجاری، دست برخی از نهادهای قدرتمند را می بینند.

حالا مسئولین با استناد به ترقه بازی، راه تازه ای برای برخورد با جوانان و نوجوانان کشور یافته اند. سال گذشته به همین علت درگیری های پراکنده ای میان جوانان و ماموران در برخی از شهر ها گزارش شد،اما به نظر می رسد امسال قضیه جدی تر است. حالا وقتی هیاتی تشکیل می شود که ریاست آن بر عهده سعید مرتضوی است، می توان نتیجه گرفت که قرار است از برگزاری چهارشنبه سوری، به شکل گسترده جلوگیری کنند. و یعنی اینکه آنها دریافته اند که نهی ایدئولوژیک دیگر توان مقابله با میلیون ها جوان ایرانی را ندارد، و به روال معمول به جای برخورد منطقی و قانونی، به راه حل سرکوب روی آورده اند. در اینجا نیز کسی مایل نیست علت تبدیل این جشن به اعتراض را بررسی کند، اما ظاهرا همه در سرکوب متفق القولند.

از همین رو از چند هفته پیش فهرست بلند بالایی از مقامات اجرایی، انتظامی و قضایی نسبت به خطرات برگزاری چهارشنبه سوری هشدار داده اند. البته فرمانده قبلی نیروی انتظامی، حالا در مقام شهردار تهران اعلام کرده است که: “اگر افراد مراسم چهارشنبه سوری خود را به شکل تعریف خاص که برای دیگران مزاحمت ایجاد نکنند،انجام دهند٬ هماهنگی هایی در فرهنگ‌سرا و مجموعه شهرداری و نیروی انتظامی انجام شده تا بتوانند به راحتی در این مراسم حضور داشته باشند.” اما مدیران دادگستری استان ها از “برخورد” سخن گفته اند. جانشین فرمانده نیروی انتظامی تهران بزرگ در همین راستا اعلام کرده: “در پی ارایه آموزشهای لازم، جهت مشارکت عمومی شهروندان در راستای پیشگیری از حوادث مربوط به چهارشنبه آخر سال، در صورت تخلف از مقررات برابر قانون عمل می‌شود.” دادستان تهران نیز دراین باره هشدار داده و گفته: ” برخی از افراد در چهارشنبه پایان سال از هیجانات مردم سوء استفاده کرده و مرتکب جرایمی مانند شرب خمر، قمه کشی، مزاحمت برای نوامیس مردم، تظاهرات مستانه، ایجاد رعب و وحشت می‌شوند که این اعمال از مصادیق مواد 618، 619 و 620 قانون مجازات اسلامی است که این گونه افراد تا پایان تعطیلات نوروز در بازداشت به سر خواهند برد و پس از صدور قرار مجرمیت و کیفرخواست توسط دادسرا، مجازات سنگین در مورد آنان اعمال تا موجب عبرت خود و سایران ‌شود.”

دادستان تهران هم چنین با اشاره به اتهام جدید “سوء استفاده از شادی” تاکید کرده که: “سوء استفاده کنندگان از شادی مردم در چهارشنبه پایان سال تحت تعقیب قرار می گیرند.” سید علیرضا آوایی، رییس کل دادگستری تهران نیز گفته: “مردم از حکومت‌ها توقع اجرای عدالت و برقراری امنیت را دارند “که البته” اجرای همزمان این دو توقع بسیار مشکل است.” او به طور تلویحی برگزاری چهارشنبه سوری را اخلال در امنیت اجتماعی خوانده و تاکید کرده که: “راهکاری بیاندیشیم که خلاف دین و قانون عمل نشود.”

بیست و پنج سال برخورد ایدئولوژیک با یک آئین باستانی، در سال های اخیر به شکل ناهنجاری هایی در برگزاری چهارشنبه سوری خود را نشان داد، حالا معلوم نیست نتیجه قرار دادن برگزاری چهارشنبه سوری در ردیف جرائم خاص چه باشد.