روز (بابک مهدیزاده ) صد ها هکتار از جنگل های استان های شمالی در آتش سوخت. خبر کوتاه بود و به سادگی خبرهای هر روزه دیگر که در مطبوعات می خوانیم و در تلویزیون می بینیم. احتمالا هم به راحتی از کنارش گذشتیم باز هم مانند دیگر اخبار از این دست. اما نمی دانیم چه فاجعه ای است آتش سوزی جنگل در کشوری که فقط 6/7 درصدش سبز است و پوشیده از درخت.

ایران کشوری است بیشتر بیابانی و بی بهره از جنگل و باران. ایران بین 56 کشور دارای جنگل در جهان، مقام چهل و چهارم را داراست. بسیاری از نیروگاه های کشور نیز از این سه استان شمالی ایران تغذیه می شوند. اما نه در بودجه بندی های کشور به این سه استان توجهی می شود و نه حتی در حفظ و نگهداری منابع طبیعی آن. از این روست که به راحتی 250 هکتار از جنگل های استان گلستان در آتش می سوزد و آتش سپس به جنگل های دو استان دیگر یعنی مازندان و گیلان هم سرایت می کند. و همه در حالی که روابط عمومی محیط زیست کشور، به راحتی آتش سوزی را در این دو استان تکذیب می کند.

اما مدیرکل محیط زیست استان گلستان با اشاره به وقوع حریق در 11 نقطه از جنگل های این استان می گوید: “بر اثر این حوادث 250 هکتار از جنگل های شمال دچار حریق شد و در برخی نقاط همچنان شعله های آتش درختان را می سوزاند.”

تکذیب آتش؟

شهرستان رامیان و جنگل های منطقه کوهستانی جوزچال، جنگل های ارتفاعات بالا دست در پارک جنگلی باغو در شهرستان درگز، و بخش هایی از جنگل های بخش گالیکش از توابع شهرستان مینودشت از مناطقی است که طعمه حریق شده است. به گزارش خبرگزاری مهر در اثر این آتش سوزی ها، 100 هکتار از جنگل های کردکوی ، 100 هکتار در گرگان، 45 هکتار در علی آباد کتول، بخشی از جنگل های سیاه رودبار، مینو دشت، ارتفاعات روستا های صادق آباد، تخت و ترجلی دچار حریق شده است.

مهندس سید وجیه الله موسوی مدیر کل منابع طبیعی مازندران – نوشهر نیز در واکنش به تکذیب روابط عمومی محیط زیست کشور می گوید: “هیچ کدام از نیروهای محیط زیست در منطقه حضور نیافتند و به همین دلیل است که این امر را غیر ممکن می خوانند.”

کوروش خلعتبری، معاون حفاظت و امور اراضی اداره‌ کل منابع طبیعی غرب مازندران هم به خبرگزاری جمهوری اسلامی گفته که آتش‌ سوزی محدوده ای به وسعت هشت هکتار در منطقه موسوم به دین توسکا و‪ ۶۵۰‬ مترمربع از جنگل های مناطق مازوپشته، از ارک و سرچشمه در اطراف چالوس، گاوبر و سه ‌هزار در شهرستان تنکابن را دربرگرفته است. همچنین محدوده ای به وسعت سی هکتار در جنگل های مناطق زیارتکلا، پاسند، شیرکلابند نخیل، شیت و درزیکلا، کوهستارکنده، افراتخت و ورند در شهرستان های نکا، ساری و قائمشهر طعمه حریق شده اند.

گزارش خبرگزاری ایرنا هم حاکی از آن است که: “در گیلان، دیگر استان شمالی ایران، حدود ‪ بیست‬هکتار از جنگل های شهرستان های رودسر، رشت، رودبار و لنگرود دچار آتش سوزی شده و بیست خانه مسکونی نیز از بین رفته است”.

وحشت از بادهای گرم

اواخر سال 82 و همزمان با هفته منابع طبیعی، به علت بی احتیاطی رهگذران و وزش باد گرم و صعب العبور بودن ارتفاعات رضوانشهر و تالش در گیلان، ده ها هکتار از جنگل های بکر این استان در آتش سوخت. شدت آتش سوزی به حدی بود که دودش از فاصله 15 کیلومتری ساکنان را به وحشت انداخت. اتفاقی که منجر به از بین رفتن بخش زیادی از جنگل های شمال و آسیب دیدن محیط زیست و اکوسیستم منطقه شد.

در همان روزها بود که کمی آن طرف تر و در مازندران، جنگل های چالوس دچار حریق شد و تعدادی از گونه های کمیاب جنگلی دچار آسیب شدند. فردای آن روز هم آتش به منطقه توسکا چال از توابع وسیع نوشهر سرایت کرد و به گفته رییس اداره منابع طبیعی نوشهر ورویان تعدادی از گونه های کمیاب و گرانبهای راش و ممرز در آتش سوختند.

بعد از ظهر همان روز حدود 100 کیلومتر جنگل در جزیره اسماعیل سای در خلیج گرگان در شرق مازندران، توسط نیروهای آتش نشانی، برای جلوگیری از گسترش آتش، تحت حفاظت قرار گرفتند.

اما تمام این خسارت ها که برای هر کشوری فاجعه ای به حساب می آید، به گونه ای در سکوت خبری و بی توجهی به فراموشی سپرده شد، غافل از آنکه چه زیان هایی به کشور وارد شده است.

آتش سوزی چند روز پیش نیز همانند آتش سوزی سال 82 از یک بی احتیاطی شروع شد. مسوولان دولتی علت این آتش سوزی ها را که منجر به سوختن 250 هکتار جنگل در استان های شمالی شد، وزش باد گرم و خشکی هوا و بی احتیاطی جنگل نشینان یا کسانی که برای تفریح به جنگل رفته بودند، عنوان کردند.

اما آتش سوزی زمانی گسترش یافت که به گفته کارشناس روابط عمومی سازمان محیط زیست کشور، مدیران سازمان محیط زیست در این مناطق یا به دلیل مرخصی و یا کوتاهی در انجام وظایف خود یا از ماجرا بی اطلاع ماندند و یا از ارائه گزارش در این زمنیه طفره رفتند.

کارشناس این اداره، که ابتدا بر اساس همین عدم اطلاع رسانی درست از سوی مدیران، خبر آتش سوزی در جنگل های شمال را تکذیب کرده بود، می گوید: “در این زمینه مدیران مربوطه باید بازخواست شوند، چرا که سهل‌انگاری یک مدیر می‌تواند به بروز فاجعه‌ای جبران‌ناپذیر منجر شود.”

از نتایج آتش

اما این فجایع چه آسیبی به کشور می رساند؟ به گزارش بی بی سی “برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد” [یو ان ای پی] برای بررسی این معضل تحقیقاتی انجام داده و دکتر “کلوس توپفر” سرپرست تیم تحقیقاتی چنین گزارشی داده است: “یافته های اولیه آشکارا نشان می دهد که توده فزاینده دوده، ذرات غبار، افشانه ها و سایر آلاینده ها به خطری جدی برای محیط زیست آسیا بدل می شود.”

به گفته وی این آلودگی همچنین دارای تاثیرات جهانی است، زیرا چنین توده ای که ارتفاع آن به 3 کیلومتر می رسد می تواند طی یک هفته نیمی از کره زمین را طی کند.

بر اساس همین گزارش این غبار باعث می شود به میزان 15 درصد از میزان انرژی خورشید در سطح زمین کاسته شود. این غبار همچنین گرما را جذب می کند و دانشمندان تخمین می زنند که نه تنها باعث سردتر شدن سطح زمین، بلکه باعث گرم تر شدن لایه های تحتانی آتمسفر زمین می شود. به اعتقاد آنها این وضع، بادها و باران های سنگین [مانسون] زمستانی را متاثر کرده و باعث کاهش شدید باران در شمال غربی آسیا و افزایش آن در شرق قاره شده است.

با تمام این ها، انگار کسی نگران خساراتی نیست که نه تنها به ایرانیان بلکه به تمام دنیا وارد می شود. از بین رفتن اکوتوریست، گونه های نایاب گیاهی و حتی حیوانات مانند چند یوزپلنگ نایابی که در ایران وجود دارند، خسارات جبران ناپذیری است که بر اثر بی احتیاطی شهروندان و سهل انگاری مسئولین به وجود می آیند.