روز: به دنبال ترديدهائی درباره علت سقوط هواپيما
هشدار وزير اطلاعات درباره اخبار سانحه هوائی

مرتضي محسني

اختصاصي روز- به دنبال سقوط هواپيماي نظامي ترابري هركولس سي – 130 ارتش جمهوري اسلامي ايران در شهرك توحيد و کشته شدن تمامي سرنشينان آن (از جمله بيش از چهل خبرنگار و تصوير بردار در آن) مجدداً يک هواپيماي حامل خبرنگاران با نقص فني مواجه شد. اين هواپيمايي بود که به دنبال حادثه و در پي ارسال نمابر روابط عمومي ارتش به رسانه ها جهت معرفي خبرنگاران براي اعزام به منطقه و پوشش خبري و مانورنظامي، مجدداً به منطقه عملياتي ارسال شده بود. در نوبت دوم، خبر نگاران با هواپيماي فوكر به منطقه مانور اعزام شده بودند كه اين بار نيز هواپيماي مذكور حدود يك ساعت بر فراز فرودگاه مقصد در حال گردش بوده، زيرا به دليل نقص فني چرخ هاي هواپيما باز نمي شده اند.

هشدار وزارت اطلاعات

از سوي ديگر، خبر مي رسد که در پي تهديد روزنامه همشهري به افشاي اطلاعاتي در مورد سانحه هوايي ، محسني اژه اي وزير اطلاعات، زائري سردبير روزنامه همشهري را احضاركرده و به او، در مورد عواقب عملي کردن اين تهديد هشدار داده است. همشهري، به دنبال سانحه سقوط هواپيما، در يادداشتي کوتاه آورده بود: “پس از وقوع حادثه تلخ سقوط هواپيما اطلاعات دقيقي در خصوص مسائل مربوط به اين حادثه به روزنامه رسيده است. ازجمله اظهارات كاركنان خدوم وپرتلاش برج مراقبت فرودگاه كه منكر تقصير خود و شايعه موجود هستند و از مسائل ديگري سخن مي گويند. روزنامه همشهري ضمن حفظ محرمانه منابع (منابع محرمانه) اين اطلاعات به دليل حساسيت شرايط در حال حاضر از انتشار آنها تا زمان اعلام نتيجه قطعي اقناع كننده افكار عمومي خودداري مي كند. طبيعي است در صورتي كه اين بار نيز بدون پيگيري جدي مقصران، چون هميشه پاسخ هاي فرمايشي و بي حاصل به افكار عمومي عرضه شود روزنامه همشهري به وظيفه حرفه اي خود بدون ملاحظه عمل خواهد كرد.”

فشار وزارت اطلاعات براي عدم انتشار اخبار مربوط به سانحه سقوط هواپيما، در شرايطي صورت مي گيرد که در روزهاي اخير، موضوع “اسامي اعلام نشده تعدادي از کشته شدگان سانحه سقوط هواپيما” نيز، به ابهامي جديد در ماجراي سقوط هواپيماي نظامي تبديل شده است. به واقع، در ليست اعلام شده در باره قربانيان حادثه هوايي در شهرك توحيد، اسامي 69 نفر اعلام شده است؛ در حالي که تعداد مسافران هواپيما، بر اساس اعلام رسمي 94 نفر بوده است. معاون پزشكي قانوني كشور، در گفت وگو با ايسنا در توضيح اين اختلاف اعلام كرده كه براي 6 نفر از اجساد تا كنون هيچ خانواده اي به پزشك قانوني مراجعه نكرده است. وي در ادامه گفته كه احتمالا اين شهدا جزو عابراني بوده اند كه در زمان وقوع حادثه در محل برخورد هواپيما با زمين در محل تردد داشته اند. اين در حالي است كه شهرك توحيد شهرك خانواده هاي نظامي بوده و امكان اين كه افراد غريبه به راحتي بتوانند در آن تردد كنند بسيار بعيد بوده. بنابراين، برخي خبرنگاران مي خواهند بدانند آيا افراد مجهول الهويه اي که اعلام شده كسي سراغ جسد آنان را نمي گيرد، جزو مسافران هواپيما بوده اند؟

واکنش احمدي نژاد

خبري در خبرگزاري ايسنا حکايت از آن دارد رئيس جمهور پس از بازگشت از عربستان نمايندگان با سئوالات خبرنگاران روبرو شده که مي گفتند قبل از پرواز سى-۱۳۰ خبرنگاران در تماس هايى با رسانه هايشان گفته بودند هواپيما نقص فنى دارد. خبرنگاران پرسيده بودند كه چرا با اين وجود آن هواپيما پرواز كرد و حالا كه حادثه ايجاد شده، مى گويند به موقع و بدون نقص پريد. و چرا كسى پاسخگو نيست؟

رئيس جمهور در پاسخ تاكيد كرده: اين موضوع حتماً از سوى مسئولان پيگيرى خواهد شد. وى شغل خبرنگارى را سخت و پرخطر دانست و افزوده: خبرنگاران مجبورند براى تهيه خبر به قلب حادثه ها بروند. مانور هم يكى از همين حادثه ها است و ممكن بود براى هر كسى حتى رئيس جمهور نيز اين اتفاق بيفتد. از رئيس جمهور سئوال شد كه چرا خبرنگاران را با هواپيماى نظامى انتقال داده اند؟ وى پاسخ داده: بالاخره مانور نظامى بوده و ممكن بود اين اتفاق در جريان مانور بيفتد، همه بايد صبر داشته باشند.

خبرنگارى پرسيده كه آيا قول مى دهيد اين موضوع را با جديت پيگيرى كنيد؟ احمدى نژاد گفته: پيگيرى اين مسئله در دستور كار دولت به شكل جدى خواهد بود تا اينكه به نتيجه قطعى برسيم. خبرنگار ديگرى پرسيده آيا نتايج تحقيقات مانند قضيه سقوط هواپيما در رودخانه كن نخواهد بود؟ رئيس جمهور گفته: اگر در مورد مسئله اى اطلاع رسانى نشود به اين معنى نيست كه كارى نشده، مطمئناً همه اين اتفاق ها بررسى شده و تا دست يابى به نتايج نهايى ادامه خواهد داشت. وى ادامه داده: در بسيارى از جوامع جهانى براى تحقيقات در مورد نوع، نگهدارى و ساخت هواپيماى جديد، از تجربيات هواپيماهاى ساقط شده استفاده مى شود.

اشاره کروبي به سانحه اي مشابه

در همين حال مهدى كروبى رييس مجلس سابق هم به جمع انتقادکنندگان از پرده پوشي هاي مقامات مسوول پيوست و گفت : “در اواخر مجلس ششم يك هواپيماى سى-۱۳۰ كه نيروهاى مسلح در آن بودند در كرمان سقوط كرد. نمايندگان كرمان بعد از سقوط هواپيما پيش من آمدند و گفتند در اين ارتباط جلسه اى را تشكيل مى دهيم و مسئله را مورد بررسى قرار مى دهيم چون خانواده آنها مى خواهند بدانند علت سقوط چيست. من اين مسئله را به مسئولان مربوطه منتقل كردم و آنها نيز پذيرفتند كه اين مسئله با برگزارى جلسه اى مورد ارزيابى قرار گيرد. بررسى اين قضيه با برگزارى انتخابات مجلس هفتم و ردصلاحيت نمايندگان مجلس ششم همزمان شد. بعد از آن دوباره نمايندگان از من درخواست كردند كه جلسه را برگزار كنند. من نيز دوباره به همان فرد مربوطه گفتم كه ما مى خواهيم جلسه اى را در اين ارتباط با حضور نمايندگان برگزار كنيم. آن فرد چون مى ديد من و نمايندگان، ۷۰ روز ديگر بيشتر در اين جايگاه نيستيم، به ما گفت اينها پرسنل ما بودند. من مى خواهم بگويم، پرسنل تان بودند يا بنده زر خريد شما. من خود در بنياد شهيد حضور داشتم مى توانستم هر اتفاقى كه مى افتاد، بگويم اينها پرسنل من هستند. ببينيد چه استدلالى را مى آورد، مى گويد پرسنل ما بودند.”

در برخوردهاي خبري روزهاي اخير نيز، مقامات نظامي در برابر تاثر جامعه مطبوعاتي بابت از دست دادن هشتاد عضو خود و اصرار روزنامه ها به پي گيري و علت يابي، به حضور يک سردار ارتش [معاون روابط عمومي ستاد] در بين کشته شدگان اشاره کرده و گفته ما نيز خود شهيد داده ايم و مساله را با جديت بررسي خواهيم کرد.

اين بررسي ها در حالي لازم آمده است که براي اولين بار مقامات ايراني به تحريم هاي آمريکا به عنواني علتي براي سقوط هواپيماهاي ايراني اشاره مي کنند، امري که در بيست و شش سال گذشته هرگز رخ نداد و حتي در مواردي که چنين اشاره اي شد، مقامات نظامي و دولتي به تکذيب ضمني آن پرداختند.

تحريم آمريکا

روز شنبه، سه روز بعد از حادثه محمد خاتمي رييس جمهور پيشين در گفتاري آمريکا و تحريم فروش قطعات هواپيما به ايران را که بعد از گروگان گيري توسط دولت کارتر وضع شد، عامل اصلي سقوط هواپيما دانسته و به آن “جنايت” عنوان داد.

اميرحسين مهدوي در همين زمينه در سرمقاله روزنامه شرق نوشت: «محمد خاتمى در دوران رياست هشت ساله بر دولت بيش از ديگر بخش هاى اقتصاد نقص و ايرادهاى صنعت ترابرى را شناخت. تغيير چهار وزير راه و ترابرى، دو برابر شدن تلفات سوانح جاده اى، قربانى شدن وزير راه در سقوط “ياك ۴۰” و آتش سوزى مهيب قطار در نيشابور را تجربه كرد. و يك وزير ديگرش[ مهندس دادمان که خود در سقوط هواپيماي توپولف کشته شد] را دست تقدير و پرنده كهنه روسى از دولت گرفت.»

به نوشته همين نويسنده تحريم هوايى، فروش هواپيما به ايران با سهم بالاتر از ده درصد ساخت آمريكا را ممنوع مى كند. از همين رو در سال هاى اخير هيچ هواپيماى مسافربرى نو از محصولات دو كارخانه اصلى سازنده يعنى بوئينگ و ايرباس توسط شركت هاى ايرانى خريدارى نشده و ترميم ناوگان داخلى به تملك و اجاره پرنده هاى روس و اوكراين و استفاده ملكى و استيجارى از محصولات دست دوم دو سازنده مادر محدود شده است. اين اقدام ايالات متحده باعث شده ناوگان كهنه ايرانى هر سال هزينه تحريم را با يك سقوط مى پردازد.
اما عماد افروغ نماينده مجلس دو روز پيش در گفتگو با خبرنگاران گفت ايران نسبت به اينکه ايران تحت تحريم هوايي باشد و مانعي براي خريد هواپيماهاي نو داشته باشد ابراز ترديد کرد.
رضا طلائي‌ نيک رئيس کميته‌ دفاعي مجلس نيز گفت که بنابر مقررات بين‌ المللي، شرکتها و کشورهاي سازنده‌ هواپيماهاي نظامي و غيرنظامي متعهد به تأمين قطعات و خدمات نگهداري هواپيماهاي ساخت خود هستند و مسائل سياسي مانع از عمل به تعهدات آنان در تأمين قطعات و خدمات پس از فروش نمي شود.
به گفته طلائي نيک، در ارتباط با سقوط هواپيما احتمالات گوناگون مطرح شده، از جمله اينکه اين هواپيما پيش از پرواز نقص فني داشته و به همين دليل پرواز آن با شش ساعت تأخير انجام شده و همچنينابهاماتي در مورد چگونگي هدايت هواپيما از جانب برج مراقبت و امکان فرود اضطراري آن در خارج از باند فرودگاه مطرح است.

ظاهراً “ابهامات موجود در مورد چگونگي هدايت هواپيما از جانب برج مراقبت”، بخشي از موضوعاتي هستند که روزنامه همشهري، پيشتر تهديد به افشاي اطلاعاتي در مورد آنها کرده بود. با توجه به هشدار وزير اطلاعات در مورد عواقب افشاي اطلاعات مزبور، بايد منتظر ماند و ديد، آيا خبرهاي جديدتري در مورد دلايل سقوط هواپيماي سي – 130 انتشار خواهد ياقت، و يا يا آنکه نهايتاً، اين بار هم خطاي خلبان مقصر اصلي سانحه معرفي خواهد شد؟