روز: نگاه نيوزويک به دولت جديد ايران
ريچارد ارنسبرگر

اين مرد کيست- عارف، تازه کار سياسي و يا تهديدي قريب الوقوع براي نظام تثبيت شده ايران؟ پس از اينکه احمدي نژاد به عنوان رئيس جمهور ايران انتخاب شد، رل هنرپيشه امريکايي جيمي استووارت را در فيلم “آقاي اسميت به واشنگتن مي رود” به فارسي اجرا کرد.

احمدي نژاد مانند اين دهاتي هاليوود، تصويري که از خود نشان داد هر چيزي بود به جزء عامل نفوذي و چيره دست دستگاه سياسي. او خود را آرمان گرايي خيرخواه نشان داد که به نظام حاکم بي اعتماد است و فقط خواهان خدمت کردن به مردم عادي است که فراموش شده اند. اما ژست او تاحدودي واقعي بود.

اقدامات اين فرد عادي به قدري “لوس” شده است که ديپلمات هاي غربي و حتي شمار زيادي از ايرانيان نگرانند که رئيس جمهور آرمان گرا و مذهبي متعصب، کشور را به مسير اسلام گرايي انقلابي بازگرداند. در همين حال از تهران داستان هاي وهم انگيزي در مورد وسواس هاي عرفاني احمدي نژاد به ويژه ارادت وي به مسيح شيعيان، امام دوازدهم به گوش مي رسد. ادعاي وي در خصوص احاطه شدن توسط هاله اي از نور هنگام سخنراني در سازمان ملل، برخي از منتقدان را بر آن داشته است، تا تصور کنند احمدي نژاد خود را نماينده امام دوازدهم روي زمين مي داند.

ممکن است ايران حکومت ديني فاسدي داشته باشد، اما امپراطوري تماماً اهريمني نيست. در واقع آيت الله علي خامنه اي قبل از انتخابات ماه ژوئن اعلام کرد که “وجود دو [جناح محافظه کار و اصلاح طلب] همانند دو بال يک پرنده در خدمت نظام هستند.” اما پيام مهدويت احمدي نژاد پايه هاي نظام را به لرزه درآورده و در درون جناح محافظه کار اغتشاش ايجاد کرده است. گفته مي شود خامنه اي دو روز قبل از انتخابات رياست جمهوري به تأکيد پسر خود مجتبي از احمدي نژاد حمايت کرد. اما برخي از کارشناسان مسائل سياسي معتقدند که خامنه اي هم اکنون از تصميم خود پشيمان است و بيش از محمد خاتمي از احمدي نژاد هراس دارد.

احمدي نژاد از وضعيت موجود حمايت نمي کند و اين خود باعث نگراني روحانيون بسيار محافظه کاري شده است که نظام فعلي را به خدمت منافع شخصي خود گرفته اند. علي انصاري دانشيار دانشگاه سنت اندروز اسکاتلند در رشته تاريخ معاصر مي گويد: “دولت جديد نومحافظه کار و کاملاً تندرو است. حتي اگر بگوييم تا چه اندازه عجيب و غريب است، باز هم حق مطلب را ادا نکرده ايم.” انصاري، احمدي نژاد را فردي “کم عمق و از لحاظ سياسي بسيار بي تجربه” مي داند.

معلوم نيست که آيا احمدي نژاد تهديد جدي براي اقتدار آيت الله خامنه اي خواهد بود يا خير، اما يقيناً هدف وي آن است که دولتي به شدت اسلامي را پايه ريزي کند. عباس ميلاني استاد دانشگاه استنفورد در اين خصوص مي گويد، احمدي نژاد و مصباح يزدي که از نفوذ فعلي خود راضي نيستند، ممکن است با يکديگر متحد شوند و “تلاش کنند با کسب اکثريت آراء مجلس خبرگان، خامنه اي را برکنار و مصباح يزدي را جايگزين او کنند.”

اما اين امر فقط به اين خاطر که رهبر جمهوري اسلامي هنوز سپاه پاسداران را تحت کنترل خود دارد، بعيد به نظر مي رسد. به گفته بسياري از کارشناسان، احمدي نژاد استالين جوان نيست، بلکه صرفاً يک تازه کار سياسي بسيار بي تجربه است. حميدرضا جلائي پور تحليل گر سياسي و استاد دانشگاه تهران مي گويد: “مسأله اين است که آيا اتکاي احمدي نژاد به امام مهدي مي تواند به يک ايدئولوژي سياسي تبديل شود؟ تصور نمي کنم. حتي طلاب برجسته قم هم اين قبيل اشارات را جدي نمي گيرند.”

ظاهراً موضع مجلس نيز، همان موضع قم است. مجلس تاکنون محور طرح هاي پوپوليست احمدي نژاد يا به عبارت ديگر اعطاي وام بدون بهره به جوانان و طرح هاي اشتغال زايي وي را رد کرده است. به علاوه، احتمالاً آيت الله خامنه اي پشت پرده به قيمت نابودي احمدي نژاد از رفسنجاني حمايت خواهد کرد. رفسنجاني نيز به نوبه خود از اقدامات احمدي نژاد انتقاد کرده و يادآور شده است که اين قبيل اقدامات تنها به انزواي بين المللي و مشکلات اقتصادي ايران دامن خواهد زد.

بي شک احمدي نژاد نيز در مقابل آنها مبارزه خواهد کرد. اما اين مبارزه به قابليت او براي تقسيم ثروت هاي نفتي ايران بستگي دارد. جلائي پور مي گويد: “اگر احمدي نژاد بتواند وعده هاي اقتصادي را که به قشر محروم جامعه داده است، عملي کند، قدرت او افزايش خواهد يافت.” و اگر در اين امر موفق نشود، همان رأي دهندگان تحت تأثير روحانيون قديمي از او روي خواهند گرداند. به علاوه، پايه هاي دولت احمدي نژاد با وجود اصلاح طلبان و جوانان تحصيل کرده اي که هم اکنون مخالف او هستند، به سرعت فرو خواهد ريخت. ميلاني مي گويد: “بين عمل گرايان و آن کساني که مانند احمدي نژاد مي خواهند ايران حکومت ديني قرون وسطايي داشته باشد، اختلاف وجود دارد. طرفداران قرون وسطي از فرصت خود استفاده مي کنند، اما يقيناً شکست خواهند خورد.”

منبع: نيوزويک، 11 دسامبر