روز: حميد احدی
همزمان با گلايه های احمدی نژاد از کارشکنی هائی که در کار دولت صورت می گيرد و اشارات روحانيون و هواداران هاشمی رفسنجانی به خطراتی که از کنارگذاشتن با تجربه ها کشور را تهديد می کند، گروه های مخالف دولت با ابراز نگرانی از آينده به فعاليت های خود شدت بخشيدند و رييس جمهور هم به حملات خود به مديران گذشته و تصميم گيرندگان کشور شدت بخشيد. با اين ترتيب به اعتقاد ناظران سياسی اختلافات داخلی از سطح قابل پنهانکاری گذشته است و دو جناح به راستی در برابر هم صف آراسته اند.

روز جمعه همزمان با نماز جمعه هاشمی رفسنجانی که در آن خواستار عقلانيت و مذاکره به جای شعار شد، احمدی نژاد در جمع روحانيون با شدت تمام رييس مجمع تشخيص مصلحت را نشانه گرفت و از کارشکنی ها در کار دولت و فشارهائی که موقع انتخاب کابينه بر وی وارد شده سخن گفت و در نهايت تهديد کرد که اين کارشکنی ها را با مردم در ميان می گذارد. اين نظير همان تهديدی بود که شش سال پيش خاتمی بر زبان آورد و هيچ گاه امکان نيافت که آن را عملی کند.

محمود احمدی نژاد در جمعی از روحانيون سخن می گفت که گرچه از مراجع و روحانيون صاحب نام کسی در ميان آن ها نبود و بيش تر طلاب و روحانيون جوان و هواداران مصباح يزدی در آن جمع بودند اما در عمل معلوم شد که همگان با وی همعقيده نيستند که ” اگر بگذارند بچه های نسل دوم نشان می دهند که از نسل اول عاقل تر و کارآمدترند.”

بازتاب ها

در بازتاب گفته های هاشمی رفسنجانی و احمدی نژاد در روز جمعه، کيهان و جوان دو روزنامه صبح همچنان به حمايت از احمدی نژاد ادامه دادند، رسالت و جمهوری اسلامی از لازمه رعايت تعادل و استفاده از نيروهای با تجربه نوشتند. نيروهائی که به نوشته مدير روزنامه جمهوری اسلامی پيروزی در صحنه های سخت با کمک و مشورت با آن ها صورت خواهد گرفت. رسالت هم از زبان آيت الله استادی از چهره های سرشناس جناح راست در قم نوشت “وظيفه روحانيون توجيه و تائيد دولت نيست بلکه خيرخواهی برای مردم است.” اين اشاره ای روشن به تشکيلات مصباح يزدی است که ارتباطش با دولت و اضافه شدن امکانات دولتی به امکانات و موقعيت های وی، روحانيون بزرگ را نگران کرده است.

در ميان اين مجادله، گروه های رقيب هم آرام آرام وارد صحنه می شوند و سکوت چند ماهه خود را کنار می نهند. جبهه مشارکت در اجلاسی که روزنامه های مختلف آن را با اهميت ديده اند از تجديد سازمان خود سخن گفته و محمد رضا خاتمی که استعفايش پذيرفته نشد گفت”اگر دولت مقيد و مشروط نشود و اگر مطابق اختيارات خود پاسخگو نشود و اگر عرصه حكمرانى شفاف نباشد در پس شعار هاى زيبا، عدالت محقق نخواهد شد بلكه فساد بر فساد افزوده شده و شاهد بدترين شكل سانسور، عوام فريبى و عوام زدگى در عرصه فرهنگ، خفقان در عرصه سياست، تحجر و واپس گرايى در عرصه ديندارى، فرار سرمايه ها و افزايش بيكارى و تورم در عرصه اقتصاد و تنش و بحران در عرصه هاى خارجى خواهيم بود.”

به گفته وی همين نگرانى امروز بيش از هر زمان اصلاح گران دلسوز را وادار مى كند تا اصلاحات را به عنوان يك نياز فورى و ضرورى و تنها راه نجات كشور از بحران هاى پيش رو در كانون توجه خود و جامعه قرار دهند و به مدد قوت اجتماعى خود مانع از شكل گيرى حاكميت تحجر و استبداد شوند. در روند اصلاح طلبى ما به اين نكته مهم واقف شده ايم كه به رغم همه ضعف هايى كه در جريان اصلاحات وجود داشته و دارد مهم ترين ايراد ضعف سازماندهى است.

دبيرکل جبهه مشارکت تحليل خود را از شکست اصلاح طلبان در انتخابات اخير چنين آغاز کرد” در جريان انتخابات اخير تشكيلات به شدت تحت فشار اصلاح طلبان پيشرو بدون داشتن حداقل ابزار هاى تبليغاتى و مشكلات فراوان درونى و بيرونى در برابر تشكيلاتى قرار داشت كه از امكانات ملى براى رسيدن به هدف بهره مى گرفت. با اين وجود امروز به طور قاطع مى توان گفت اگر بعضى اشتباهات تاكتيكى در جريان انتخابات صورت نمى گرفت و اگر تشكيلات اصلاح طلبان پيشرو اندكى بيشتر تجربه و گستردگى داشت، بدون ترديد امروز نتيجه انتخابات چيز ديگرى بود. اين امر آنقدر بديهى است كه امروز مى بينيم مهم ترين تلاش جناح مقابل براى تشكل زدايى از جامعه، فشار روزافزون بر نهاد هاى مدنى و به خصوص ايجاد فضاى سنگين براى دور كردن افراد فعال اجتماعى و سياسى از احزاب قرار گرفته است.”

گرم شدن فضا

در همين حال اصلاح طلبان با محمد خاتمی که گفته است رهبری جبهه اصلاحات را به دست نخواهد گرفت ملاقات کرده اند تا آغاز کار خود را اعلام دارند و تشکيلاتی که مهدی کروبی آماده کرده است خبر از انتشار روزنامه خود داد و سرانجام علی رغم مخالفت های جدی تندروها و جناح راست اعلام داشت که تلويزيون ماهواره ای را از شب يلدا – سی ام آذر – پخش خواهد کرد.

در اين ميان هنوز نقش و سهم و فعاليت کارگزاران سازندگی – تيم نزديک به هاشمی رفسنجانی – نامعلوم است و هنوز گفتگوهای درونی اين جناح در مورد فعاليت های آينده اش به نتيجه نرسيده است. غلامحسين کرباسچی که هنوز مقام دبيرکلی اين حزب را به عهده دارد بعد از دو اظهار نظر سياسی، گويا با مخالفت بخشی از جناح رهبری اين حزب به سرکردگی محمد هاشمی روبرو شده و بار ديگر چراغ ها خاموش. محمد علی نجفی وزير قديمی کابينه های اول و دوم و سوم، و يکی از شانس های رياست جمهوری حزب کارگزاران با اعلام جداشدن از حزب، نشان داد که همزمان با تمايل بخشی از کارگزاران به شرکت در جبهه اصلاحات بخشی ديگر همچنان ساز خود را می زند. و اين در حالی است که جناح دولت هم نوک پيکان حمله خود را متوجه تيم هاشمی رفسنجانی کرده است. به نظر می رسد اولويت گذاری حذف رقيبان ازديدگاه جناح تندرو، هواداران دولت جديد به اين گونه است.

محمود احمدی نژاد در سخنان تند روز جمعه خود آن جا که به کارشکنی ها اشاره داشت. تندترين سخن وی آن بود که گفت در جمع تصميم گيرندگان نظام کسانی نفوذ کرده اند که همه چشم و زبانشان به خارج از مرزهاست. وی با اشاره به اين که در وزارت نفت خبرهائی هست و اين که همين قدرت مانع از رای اعتماد وزير پيشنهادی وی برای وزارت نفت شده است به استقبال انتقادهائی رفت که در مجلس عليه اين قبيل اظهارات شکل خواهد گرفت.

سياست تبليغاتی

به نظر می رسد که سياست تبليغاتی دولت تازه که با وعده اصلاحات اقتصادی بر سر کار آمده است، به پيروی از يک روش قديمی به جنجال سازی بر سر مفاسد اقتصادی گذشته متمرکز شده است که احمدی نژاد ادعا کرد از هفتاد ميليارد دلار خريدی که در سال گذشته صورت گرفته ” هيچ چيز آن …

وی در عين حال تهديد کرد که عاملان مفاسد اقتصادی را لو خواهد داد و کيهان هم در سرمقاله خود همين موضوع را پی گرفت و نوشت مجرمي را در نظر بگيريد كه به اتهام ميلياردها تومان اختلاس، اخذ رشوه و فساد مالي به بازگرداندن مبالغ اختلاس شده به بيت المال و چند سال زندان محكوم شده است، ولي هيچ كس از جريان دادگاه وي و حكم صادره مطلع نمي شود و در رسانه ها نيز هيچ انعكاسي نمي يابد. اگر فرض بگيريم كه هيچ اعمال نفوذي در جريان رسيدگي به پرونده صورت نگيرد و قاضي يا قضات رسيدگي كننده در مراحل دادگاه بدوي، تجديدنظر و ديوان عالي مورد تهديد و تطميع واقع نشوند و حكم مطابق قانون و بدون هيچگونه اعمال نظر و تخفيف در مجازات، صادر شده باشد، فرد محكوم به زندان مي رود و پس از چند ماه كه از زنداني شدن او گذشت، مدت يك هفته (يا كمتر و بيشتر) به مرخصي مي آيد و اين مرخصي ها در طول گذراندن دوران محكوميت زندان ادامه دارد. وقتي از اعضاي خانواده كه تنها افراد مطلع از محكوميت پدر خانواده هستند، حال وي را جويا مي شوي، پاسخ مي گويند كه به ماموريت خارج از كشور رفته و چند سالي اين ماموريت ادامه دارد! يا مي گويند در فلان كشور سرمايه گذاري كرده و شركتي تاسيس كرده است كه براي سر و سامان گرفتن امور شركت، فعلا نمي تواند به ايران بيايد، مگر فقط چند روز! دوران محكوميت وي هم كه به پايان برسد، سرزنده و سرحال با پول هايي كه سال ها اختلاس كرده و املاك و اموالي كه خريداري كرده و با استفاده از گريزگاه هاي قانوني، براي خود حفظ كرده است، دوباره به صحنه بازمي گردد و…

کيهان در اين سرمقاله گلايه کرده است که چرا قوه قضاييه تصميم گرفته است که تا معلوم نشدن حکم قاضی از اعلام شرح دادگاه و پرونده و اسامی متهمان خودداری کند.

گلايه کيهان در زمانی اهميت می يابد که بدانيم اين جناح چهره های اصلی سازندگی و اصلاحات را، به هر بهانه به دادگاه کشانده و احکامی عليه آن ها صادر کرده، به زندان انداخته و يا در وضعيتی قرار داده که بدون تحولی بزرگ و اساسی بازگشت آن ها به صحنه سياسی کشور ممکن نيست. از آن جمله عبدالله نوری، غلامحسين کرباسچی، عطالله مهاجرانی، فايزه هاشمی، موسوی خوئينی ها، عباس عبدی، اکبر گنجی و افرادی در رده های پائين تر.

اميدواری ها

اما همزمان با بالاگرفتن اختلافاتی که نطفه آن در انتخابات رياست جمهوری بسته شد، محمد قوچانی سردبير شرق به اهل سياست مژده داده است که از دل اين تضاد فرصتی پيدا می شود برای پا گرفتن احزابی که بدون آنان همواره ايران در ميان “درگاه و ديوان” می ماند. وی در نهايت پيش بينی می کند که “اكنون موازنه ميان حكومت و حزب به موازنه اى شكننده تبديل شده است. موازنه اى كه در صورت تداوم ممكن است براى اولين بار ساخت قدرت را در ايران از اين دوگانگى سنتى رهايى بخشد: افزون بر درگاه و ديوان نهاد سومى در راه است كه مى تواند با نقد حكومت و رقابت براى به دست آوردن قدرت در چارچوب همين دولت به سياست ورزى بپردازد. معامله اى دوجانبه كه فرجام آن يا «باخت- باخت» است يا «برد- برد». پيروزى حزب و دولت در اين موازنه بدون پيروزى ديگرى معنا ندارد. در اين صورت نه دولت به درگاه منحصر خواهد شد و نه حزب به ديوان. نه نظام كارفرما خواهد ماند و نه احزاب، كارگزار.اينچنين است كه مى توان به راستى از پايان حاكميت دوگانه سخن گفت و ايجاد دولت مدرن را جشن گرفت.”

ناظران سياسی معتقدند از آن جا که اين بار در ميان تضاد بخشی از روحانيت سنتی هم همراه مخالفان تندروی هستند، تجربه تازه ای است که امکان پيروزی تکنوکرات ها و اصلاح طلبان در آن از هميشه بيش ترست.