ایسنا: گزارش‌تفصيلي نشريه بين‌المللي بيزينس‌مانيتور از صنعت نفت ايران؛

تداوم درآمد نفتي30 ميليارد دلاري ايران تا 3 سال‌ آينده

“طبق آخرين مطالعه انجام شده از حجم توليد و ذخاير نفت و گاز ايران، ميزان ذخاير نفت تثبيت شده دومين عضو بزرگ اوپك 8/125 ميليارد بشكه است، اما در ژولاي 2004 وزير نفت وقت ايران اعلام كرد كه اكتشافات جديد در ميادين كوشك و حسينيه در استان خوزستان حجم ذخاير نفت تثبيت شده ايران را به 132 ميليارد بشكه افزايش داده است”.

به گزارش ايسنا، موسسه بيزنس مانيتور اينترنشنال در گزارش اخير خود پيرامون تحولات صنعت نفت ايران ضمن اشاره به مطلب فوق آورده است: قسمت عمده ذخاير نفت تثبيت شده ايران در ميادين ساحلي عظيم جنوب غربي اين كشور در استان خوزستان قرار دارد.

طبق مطالعه صورت گرفته از سوي مجله نفت و گاز، ايران همچنين 26 هزار و 600 ميليارد مترمكعب ذخاير گازي دارد كه در اين زمينه تنها روسيه را در بالاي خود مي‌بيند. اگرچه ايران براي گسترش ظرفيت ذخاير نفت و گاز خود پتانسيل بالايي دارد، اما به علت مشاركت كمرنگ شركت ملي نفت (NIOC) در فعاليت‌هاي بخش بالادست، احتمال آنكه چنين امري به تحقق بپيوندد، اندك است. با اين حال انتظار مي‌رود تا سال 2008 شاهد افزايش متوسط ذخاير انرژي ايران باشيم.

*عرضه و تقاضاي نفت*

بيزنس مانيتور اينترنشنال در ادامه گزارش خود به بررسي ميزان عرضه و تقاضاي نفت ايران پرداخته و آورده است: سهميه فعلي ايران در اوپك كمي بالاتر از 1/4 ميليون بشكه در روز است كه اين ميزان از ابتداي ژولاي 2005 افزايش يافته است.

با اين حال ايران طي چند هفته اخير بيشتر از 9/3 تا 0/4 ميليون بشكه توليد نفت نداشته و به نظر مي‌رسد همين حجم توليد را كه حداكثر توان توليد نفت ايران است ، حفظ كند. از سوي ديگر، به علت اتمام ميادين مهم نفتي احتمال اينكه ايران بتواند طي چند سال آينده حجم توليدش را در چهار ميليون بشكه حفظ كند، بسيار اندك است.

اين گزارش مي‌افزايد: پيش‌بيني‌ها بر اين است كه حجم توليد نفت روزانه ايران تا سال 2008 به چهار ميليون و 150 هزار بشكه برسد كه اين ميزان بالاتر از سهميه آن در اوپك خواهد بود. دولت ايران برنامه‌هاي جامعي در دست دارد تا حجم توليد نفت خود را تا پايان امسال به چهار ميليون و 500 هزار بشكه، تا سال 2009 به بيش از پنج ميليون بشكه و تا سال 2014 به هفت ميليون بشكه در روز افزايش دهد، اما اين امر براي تحقق نيازمند ميلياردها دلار سرمايه‌گذاري شركت ملي نفت است كه به علت فضاي سياسي حاكم بر ايران احتمال آن بسيار ضعيف است.

در همين حال انتظار مي‌رود نرخ رشد تقاضاي نفتي ايران سالانه 3 تا 4 درصد باشد. بر اين اساس مصرف نفت ايران احتمالا تا سال 2008 به 32/1 ميليون بشكه در روز خواهد رسيد.

*عرضه و تقاضاي گاز*

در ادامه گزارش مورد نظر، بحث تقاضا و عرضه گاز در ايران مورد بررسي بيزنس مانيتور اينترنشنال قرار گرفته و مي‌خوانيم: گاز طبيعي تقريبا نيمي از مصرف انرژي در ايران را تشكيل مي‌دهد و دولت در تلاش است تا با سرمايه‌گذاري چندين ميليارد دلاري، ميزان مصرف گاز را افزايش دهد. قيمت گاز براي شهروندان ايراني همچنان به ميزان بسيار ارزان قرار دارد تا از اين طريق آنها تشويق شوند نفت سوخت، نفت سفيد و LPG را جايگزين نفت كنند.

جدا از مصرف داخلي گاز- كه دولت پيش‌بيني كرده از سال 2002 تا 2005 حدود 50 درصد افزايش يافته است- ايران واقعا اين پتانسيل را دارد تا به صادركننده اصلي گاز طبيعي در جهان تبديل شود. توسعه دو ميليارد دلاري فازهاي 9 و 10 ميدان گازي پارس جنوبي در حال ادامه دارد و انتظار مي‌رود حجم توليد در اين دو فاز از 49 ميليارد متر مكعب بگذرد كه در وهله نخست براي تامين نيازهاي داخلي مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

در ادامه اين گزارش آمده است: ذخاير گازي پارس جنوبي برابر با 40 درصد از كل ذخاير گاز ايران و هشت درصد از كل ذخاير گاز جهاني است، هرچند روند توسعه اين فازها كندتر از آنچه انتظار مي‌رفت است. توسعه فازهاي 11 و 12 شامل راه‌اندازي پروژه‌هاي جديد صادرات گاز خواهد بود كه مي‌تواند سالانه ميلياردها دلار درآمد نصيب ايران كند كه در اين ميان هند، تركيه و اروپا بازارهاي اصلي صادرات گاز ايران خواهند بود.

در ماه ژوئن، يك كنسرسيوم ايراني قرارداد 5/2 ميليارد دلاري توسعه فازهاي 17 و 18 ميدان پارس جنوبي را به خود اختصاص داد. اين كنسرسيوم شامل شركت‌هاي دولتي مهندسي و ساختمان صنايع نفت (OIEC)، پتروپارس و شركت تاسيسات دريايي ايران بودند كه با شركت نفت و گاز پارس در خصوص اين قرارداد به توافق رسيدند. بر اساس ارزيابي‌هاي انجام شده، ميزان بهره‌برداري از اين دو فاز سالانه 20 ميليارد متر مكعب به همراه 80 هزار بشكه ميعانات خواهد بود.

بيزنس مانيتور اينترنشنال در گزارش خود آورده است: حجم توليد گاز ايران در ميان مدت از 79 ميليارد متر مكعب در سال 2003 به 140 ميليارد متر مكعب در سال 2008 خواهد رسيد. با توجه به اينكه تقاضاي داخلي گاز ايران در اين مدت به 110 ميليارد متر مكعب افزايش خواهد يافت، در نتيجه ايران در سال 2008 حدود 30 ميليارد متر مكعب صادرات احتمالي گاز خواهد داشت كه سالانه درآمدي بالغ 9/4 ميليارد دلار نصيب دولت خواهد كرد. اين ميزان درآمد صادرات گاز در نيمه دوم دهه جاري به ميزان چشمگيري افزايش خواهد يافت.

*گاز طبيعي مايع (LNG)*

به غير از توليد ميعانات و بازيابي نفت دوباره تزريق شده، ميدان گازي پارس جنوبي براي تامين مصرف داخلي و صادرات -از طريق خط لوله و به شكل LNG – برنامه‌ريزي شده است. طبق اعلام وزارت نفت ايران، درآمد سالانه فروش گاز پارس جنوبي تا 30 سال ديگر به 11 ميليارد دلار خواهد رسيد، اين در حاليست كه ايران هم اكنون هيچ تاسيسات گاز مايع طبيعي ندارد.

پيشنهادها براي فاز 11 پارس جنوبي كه براي صادرات LNG در نظر گرفته شده، در مارس 2003 آغاز شد. در فوريه 2004 شركت توتال (30 درصد)، پتروناس مالزي (20 درصد) و شركت ملي نفت ايران (50 درصد) شركت پارس LNG را تاسيس كردند.

انتظار مي‌رود فاز 11 از سال 2010 توليد 21 ميليارد متر مكعب گاز طبيعي مايع كه صرفا جهت صادرات است را آغاز كند. فاز 12 نيز با توان توليد سالانه 21 ميليارد متر مكعب گاز به علاوه تزريق مجدد و توليد ميعانات از سال 2010 آماده بهره‌برداري خواهد شد. در همين حال يك كنسرسيوم با نام “Persian LNG” به رهبري شركت شل اميدوار است تا درمناقصه فاز 13 به پيروزي برسد.

*افزايش ظرفيت پالايش*

در ادامه اين گزارش مي‌خوانيم: دولت ايران در تلاش است تا به منظور تامين نياز روز افزون داخلي به سوخت، ظرفيت پالايش خود را تا سال 2008 به 2/2 ميليون بشكه افزايش دهد. يكي از اهداف مورد نظر در اين در اين راستا قادر ساختن پالايشگاه‌هاي ايران براي پالايش مواد خام سنگين است.

در ژوئن 2004 شركت JGC ژاپن با مقامات ايران به توافق رسيد تا ظرفيت كارخانه اراك را به 250 هزار بشكه تا سال 2009 افزايش دهد. هم اكنون پالايشگاه آبادان در حال افزايش ظرفيت توليد به ميزان 50 هزار بشكه در روز است كه تا بهار 2006 پايان خواهد يافت. پالايشگاه بندرعباس نيز در چندين فاز در حال توسعه يافتن است و تا سال 2010 حدود 250 هزار بشكه به ظرفيت پالايش آن افزوده خواهد شد.

*درآمد نفت و گاز*

بيزنس مانيتور در ادامه گزارش تفصيلي خود به بحث درآمدهاي نفتي ايران اشاره مي‌كند و آورده است: متوسط بهاي سبد نفتي ايران 41 دلار در سال جاري است كه بين سال 2006 تا 2008 به 30 دلار مي‌رسد. پيش‌بيني مي‌شود درآمد صادرات نفت ايران در اين مدت از 29 ميليارد دلار در سال پايين‌ترنيايد. همچنين ايران از بابت صادرات سالانه 30 ميليارد متر مكعب گاز تا سال 2008 درآمدي بالغ بر 3/5 ميليارد دلار خواهد داشت. كل ميزان درآمد نفت و گاز ايران در سال 2008 حدود 3/36 ميليارد دلار پيش بيني شده است.

*ديگر منابع انرژي*

ايران از ظرفيت توليد برق 50/31 گيگاوايت برخوردار است و با توجه به افزايش سريع تقاضاي برق -سالانه هفت تا هشت درصد- ايران در تلاش است تا با هدف دستيابي به ظرفيت توليد 40‌GW تا پايان 2005، ظرفيت توليدش در دو بخش گرمايي و هيدروالكتريك را افزايش دهد.

بزرگترين پروژه‌هاي نيروي برق شامل كارخانه 3000 مگاواتي كارون سه، كارخانه 2000 مگاواتي گلدارلندار، ايستگاه 1000 مگاواتي در گوروند بالا و 400 مگاواتي سدكرخه مي‌باشد و به كمك روسيه در حال افزايش توانايي توليد برق هسته‌يي است.

ايران هم اكنون پنج راكتور هسته‌اي كوچك دارد. به گفته مقامات دولت ايران، تا سال 2025 ايران 6000 مگاوات برق از نيروي هسته‌اي توليد خواهد كرد.

بيزنس مانيتور اينترنشنال در پايان گزارش خود نگاهي آماري به حجم ذخاير، ميزان توليد، تقاضا و ظرفيت پالايش نفت و گاز دارد؛

سال) ………………………………………. 2005 2006 2007 2008

ذخائر نفت تثبيت شده(ميليارد بشكه) …. 126 129 5/128 128
حجم توليد نفت(هزار بشكه)……………. 4000 3950 3950 4150
ميزان مصرف نفت(هزار بشكه) ……… 1207 1243 1281 1319
ظرفيت پالايش نفت( هزار بشكه) ………. 1521 1600 1750 1750
بهاي نفت(دلار آمريكا) ……………………… 41 30 30 30
ارزش صادرات نفت(ميليون دلار) ……… 41804 29637 29228 30998
ذخايرتثبيت شده گاز(ميلياردمترمكعب) ….. 26800 27000 27500 27500
حجم توليد گاز(ميلياردمترمكعب) ……. .. 95 110 125 140
ميزان مصرف گاز(ميلياردمترمكعب) ….. 94 97 104 110
صادرات گاز(ميلياردمترمكعب) ……… …. 1 13 21 30
ارزش صادرات گاز(ميلياردمترمكعب) …….. 241 2295 3707 5295